အႏုပညာသည္ လူသားတိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးဆံုးအရာတစ္ခု ျဖစ္ေနၿပီး အႏုပညာဟု ဆိုလိုက္သည္ႏွင့္ စာေပ၊ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ဂီတ ပတ္သက္ေသာ အရာအားလံုးပါဝင္ေနသည္။ ကေလးအ႐ြယ္ကစလို႔ ေက်ာင္းသားဘဝတစ္ေလွ်ာက္ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားကေန ေခါင္းေဆာင္မႈအထိ အႏုပညာႏွင့္ အသိပညာေပးၾကပါသည္။

မစိုက္ႏိုင္ေသးရင္ေတာင္ ရွိေနတဲ့အပင္ေလးေတြ တည္ၿမဲေနေအာင္၊ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ အရိပ္ရတန္သေလာက္ရေနေအာင္ ထိန္းထားၾကရေအာင္။ ကိုယ္တိုင္ ဝယ္မထိန္းႏိုင္ရင္ေတာင္ ေရွ႕က စိုက္ထား၊ ထိန္းထားတဲ့ အပင္ေတြကို မခုတ္၊ မလွဲဘဲ ဒီအတိုင္း ရွင္သန္ခြင့္ေပးၾကရေအာင္။

ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူမ်ားအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာအနာဂတ္တစ္ခုကို ေဖာ္ေဆာင္ေနျခင္းဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသားညီအစ္ကိုမ်ား အၾကားတြင္ လက္နက္ႏွင့္ ေျဖရွင္းေရးထက္ ေစ့စပ္ညႇိႏိႈင္းကာအေျဖရွာေသာ ႏိုင္ငံေရးစကားဝိုင္းမ်ား၊ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ား လိုအပ္ေနသည္မွာ ေသခ်ာပါသည္။

ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးအေပၚ သို႔မဟုတ္ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းႀကီးအေပၚ ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ ရပ္တည္ခ်က္၊ ႐ႈေထာင့္မ်ား ျငင္းခံုကြဲျပားေနၾကသည္မွာ စဥ္းစားစရာပင္။ ျဖစ္စဥ္၏အရွိတရားအေပၚ ႐ႈျမင္သံုးသပ္ျခင္းထက္ အစြဲအေပၚရပ္တည္သံုးသပ္ေနျခင္းက မွန္၏၊ မမွန္၏၊ သင့္၏၊ မသင့္၏ ခ်င့္ခ်ိန္ၾကရပါလိမ့္မည္။ လူတစ္ကိုယ္စိတ္တစ္မ်ိဳးရွိတတ္သျဖင့္ သေဘာထားကြဲမႈမ်ား ရွိၾကမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ က်ိဳးေၾကာင္း ဆီေလ်ာ္ေသာ၊ အမ်ားအက်ိဳးကို ရည္႐ြယ္ေသာ သေဘာကြဲလြဲမႈျဖစ္ရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္သည္။

ဝိဇၨာဘြဲ႔ /သိပၸံဘြဲ႔ ဆိုတာနဲ႔ အလုပ္ခ်က္ခ်င္းခန္႔ဖို႔ မေျပာပါဘူး။ ပထမအဆင့္ (Green Card) ေလွ်ာက္ခြင့္ျပဳပါ။ ၿပီးေတာ့ ပညာေရးဘြဲ႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ဆရာေတြကို အရည္အေသြးျမႇင့္သင္တန္း တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆရာျဖစ္လက္မွတ္ (Teacharship) အတြက္ သင္တန္းတက္ရပါလိမ့္မယ္။ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနကလည္း သင္တန္းေပးႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရပါ့မယ္။ ဒါမွ အလုပ္လက္မဲ့ B.A, B.Sc ေတြအတြက္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။ ပညာေရးဌာနအတြက္ လိုအပ္ေနတဲ့ ဆရာအေရအတြက္ ပူပင္ေနစရာလိုႏိုင္မယ္ မထင္ေတာ့ပါဘူး။

မိမိတို႔တစ္ဦး၊ တစ္ဖြဲ႔၊ တစ္ပါတီ အမည္ေကာင္းရေရး၊ ဦးေဆာင္ခြင့္ရေရး ဆိုသည္ထက္ အထက္တြင္ဆိုခဲ့သည့္ ဥပေဒ၊ အေျခခံဥပေဒတို႔၏သေဘာ တရားတို႔ကို သိရွိေလ့လာကာ စိတ္ရင္းအမွန္ျဖင့္ ျပင္ဆင္သည့္ျပင္ဆင္ ထိုက္သည့္ အခ်က္မ်ားအားလံုးကို ဝိုင္းဝန္းဆန္းစစ္ယူၾကၿပီး ပူးေပါင္းျပင္ဆင္ၾကရင္းျဖင့္သာ ေရွ႕ဆက္ၾကေစခ်င္ပါသည္။ ေျခဥျပင္ဆင္ေရးကို ႏိုင္ငံေရးလက္နက္အျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရင္း ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား၊ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား သာတူညီမွ်ေကာင္းစားေရးအတြက္ကိုပင္ ဦးတည္ၿပီး ေရွး႐ႈသင့္ေစခ်င္ပါသည္။

လူသားဝါဒကိုအေျခခံ၍ လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေနမ်ားကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ား၏ လူမႈဘဝပိုမိုေကာင္းမြန္လာျခင္းအေပၚ အေျခတည္ေသာစနစ္တစ္ခု ေဖာ္ေဆာင္လိုျခင္းျဖစ္သည္။ (ထိုသို႔ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ “လုပ္သား (သို႔မဟုတ္) လုပ္အား”သည္ “ေရာင္းကုန္”မဟုတ္ဆိုေသာ အေျခခံမူကို ကိုင္စြဲခဲ့သည္။)

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတာေတြၾကည့္။ မခံခ်င္စရာေတြ အေတာ္မ်ားတယ္။ အစိုးရ႐ံုးကိစၥေတြဆို အဆင္မေျပတာမ်ားတယ္။ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲတယ္ဆိုရင္လည္း သိသာတဲ့တိုးတက္မႈက မျမင္ရဘူး။ ေျပာေနတာပဲ။ သံုးႏွစ္ပဲ ရွိေသးလို႔ပါ။ ငါးႏွစ္ေလာက္နဲ႔ ဘယ္ျဖစ္မလဲ။ မဟုတ္ဘူးဗ်။ လြဲေနတယ္။ တိုးတက္မႈကို မေတြ႔ရလို႔ ေတာင္းဆိုျပန္ရင္လည္း ျပႆနာရွာတယ္ဆိုၿပီး ေထာင္ထဲေရာက္မယ္။ ဒီေတာ့ စာတတ္တဲ့သူေတြက စကားသိပ္မေျပာေတာ့ဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးပဲ စဥ္းစားတယ္။ အင္အားရွိၿပီဆိုမွ ထုတ္ျပတယ္။ ကိုင္တြယ္ရခက္ၿပီေပါ့။ ယံုၾကည္မႈကလည္း ေပ်ာက္ဆံုးေနၿပီေလ။ ဒီႏိုင္ငံမွာ တစ္ခုခုဆို အင္မတန္ အခ်ိန္ဆြဲတယ္။ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းတာမဟုတ္ဘဲ အဆင္ေျပသလို ကို္ယ့္လက္ထက္မွာ ေပါက္ထြက္မလာေအာင္ ထိန္းထားတာပဲရွိတယ္။ တစ္ဖက္သား ခံစားစိတ္၊ ကို္ယ္ခ်င္းစာမႈ နည္းပါးတယ္။ ရခိုင္ကိစၥဆိုတာ ဒီသေဘာပဲ။ လူေတြ ေလဗ်ာ။ တစ္ခ်ိန္လံုး ပိတ္ေလွာင္ထားလို႔ မရဘူး။ ေျဖရွင္းနည္းတစ္ခုေတာ့ ရွိရမယ္။ ရွိတယ္ဆိုရင္လည္း ျပတ္ျပတ္သားသား လုပ္ျပႏိုင္ရမယ္။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရမယ္။ အခု အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ဟိုအျပစ္တင္၊ ဒီအျပစ္တင္နဲ႔ ေနာက္ဆံုး အစိုးရကပဲ ရွင္းရတာေပါ့။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလည္း ဒီလိုပဲ။ တစ္ခ်ိန္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္တယ္ဆိုတာ တစ္ဖက္ကို အခြင့္အေရးေတြ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြေပးၿပီး တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အခု စစ္မတို္က္ရင္ၿပီးေရာ သေဘာျဖစ္တယ္။ ေနာင္ျဖစ္တာ ေနာက္လူ ၾကည့္ရွင္းပဲ။ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ျပားပဲ ၾကည့္ေလ။ ဘယ္သူမွ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အစိုးရ႐ံုးေတြ မသြားခ်င္ဘူး။ ဘာသာျခား၊ လူမ်ိဳးျခား မဟုတ္ေသးဘူး။ ကိုယ့္ လူမ်ိဳးတူအခ်င္းခ်င္းေတာင္ အလြယ္တကူမရဘူး။ အလြယ္တကူဆိုတာ မလိုအပ္ဘဲ ေထာက္ခံစာေတြ၊ နယ္ခရီးျပန္တာေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ရတယ္။ အခ်ိဳ႕ စည္းမ်ဥ္းေတြက လိုအပ္တယ္ဆိုေပမယ့္ ဌာနတြင္းမွာ အရင္ရွင္းလို႔ရတာ ရွင္းသင့္တယ္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ေလွ်ာ့ခ်သင့္တယ္။ အစိုးရ ဌာနေတြမွာ အခ်ိန္တိုအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလို႔ရတာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သို႔ေသာ္ လုပ္သင့္သေလာက္ မလုပ္ဘူးလို႔ လူေတြက ျမင္တယ္။ ဒီေတာ့ လူေတြမွာ အစိုးရ႐ံုးေတြနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီးရင္ မေက်နပ္စိတ္က ရွိေနတယ္။ မေက်နပ္စိတ္ဆိုတာ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစတယ္။

လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ဆိုးေမြပဲရရ ေကာင္းေမြပဲရရ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနသူေတြက အေတာ္မ်ားလွပါတယ္။ အားလံုးထမ္းေဆာင္ရမယ့္ ဘံုတာဝန္ကိုက် လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားၾကၿပီးေတာ့ မိမိတို႔ အေရးကိုပဲ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ၾကတာက မ်ားပါတယ္။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ဘယ္လိုပဲ ပ်က္စီးပ်က္စီး ကိုယ့္တစ္ကိုယ္စာ အသက္႐ွဴေခ်ာင္ဖို႔ အေရး၊ ကိုယ့္မိသားစု ဝမ္းဝဖို႔အေရးေတြပဲ တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာမ်ားပါတယ္။ ကမၻာမီးေလာင္ သားေကာင္ခ်နင္းမယ့္သူေတြပဲ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ေလာေလာဆယ္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၆ ႏိုင္ငံနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းႀကီး ၂၉ ခုနဲ႔ သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးထားၿပီး ၁၅၂ ႏိုင္ငံအထိ ပါဝင္ပတ္ သက္ေနတဲ့ ဒီမဟာစီမံကိန္းႀကီးကို ဆူပါပါဝါ အေမရိကန္ကေတာင္ အေတာ္ေလး သတိထားေစာင့္ၾကည့္ေနရပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တ႐ုတ္ ျပည္ကလြဲလို႔ တျခားအာရွႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ လာမယ့္ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုအတြင္း ဒီလမ္းေတြေဖာက္ဖို႔ တစ္ႏွစ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉၀၀ ဘီလီယံအထိ ကုန္က်ႏိုင္ေျခရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတာေၾကာင့္ အေႂကြးေထာင္ေခ်ာက္ သံခင္းတမန္ခင္းထဲ ဝင္သြားမယ့္အႏၲရာယ္ ရွိေနတယ္လို႔လည္း ေဝဖန္ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ “ေခတ္သစ္ကိုလိုနီဝါဒ” အျဖစ္လည္း ႐ႈျမင္ေနၾကပါတယ္။

လက္ရွိအေျခအေနတြင္ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးႏွင့္ ျဖစ္သင့္ေသာအရာမွာ တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားႏွင့္ ညႇိႏိႈင္းတိုင္ပင္ေဆာင္႐ြက္ျခင္းသည္သာ သင့္ေလ်ာ္အမွန္ကန္ဆံုးျဖစ္မည္ဟု ယံုၾကည္ယူဆပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေနာင္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္သည္လည္း ပါရွိလာမည္ျဖစ္ရာ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားသည္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္သည့္အေနႏွင့္ မိမိေဒသႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေစမည့္ ေက်ာင္းဖြင့္ရက္၊ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ကို သက္ဆိုင္ရာေဒသရွိ ပညာေရးတာဝန္ခံမ်ားႏွင့္ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္႐ြက္သြားႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

တစ္ဦးက စာနာစိတ္နဲ႔ ခိုေလးေတြေကၽြးတဲ့အခ်ိန္၊ တစ္ဦးအေနနဲ႔က ကားကို ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဟြန္းတီးလို႔ ရပါလ်က္နဲ႔ ဒုန္းေမာင္းလိုက္တဲ့အခ်ိန္၊ အစာကို အလုအယက္စားေနၾကတဲ့ ခိုေလးေတြရဲ႕ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ခ်ိန္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ေလးကိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔တေတြ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ ေရာက္ေနတဲ့ အရပ္ဘက္မ်က္ႏွာစာထက္ ေရာက္သင့္တဲ့ အရပ္ဘက္မ်က္ႏွာစာကို ေက်ာ္ၿပီး ၾကည့္ႏိုင္ၾကမယ္ဆိုရင္ လူသားတိုင္းရဲ႕ ႏွလံုးသားေတြဟာ ပိုၿပီးမႏူးညံ့ႏိုင္ဘူးလားဗ်ာ။

ဟားခါးမွာ ႏွစ္ေန႔ ႏွစ္ညအတြင္း မီးပ်က္သည္ကို မေတြ႔ရ။ တစ္ၿမိဳ႕လံုး လွ်ပ္စစ္မီးေတြ ထိန္ထိန္ေဝေနသည္။ ရာသီဥတုကလည္း သာယာသည္။ ပူလည္း မပူ။ ေအးလည္း မေအး။ ေတာင္ေပၚၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၏ ႏွစ္လိုဖြယ္ရာသီဥတု။ ရန္ကုန္က မိတ္ေဆြေတြ ေနပူၿပီး မၾကာမၾကာ မီးပ်က္ေနသည့္အတြက္ တညည္းညည္း၊ တညဴညဴ ျဖစ္ေနခ်ိန္ ကိုယ္ေတြက ဟားခါးမွာ သာယာေနသည္။ မီးမပ်က္၊ ေနမပူ။

ေလာကတြင္ေရာဂါအမ်ိဳးအစားေပါင္း ကိုးဆယ့္ေျခာက္ပါး ရွိသည္ဟု စာေပက်မ္းဂန္မ်ားက ဆိုသည္။ က်မ္းဂန္မ်ားတြင္မပါဝင္သည့္ ေရာဂါ ဆိုးတစ္မ်ိဳးလည္း ရွိေနပါေသးသည္။ ယင္းမွာ “ထိုင္ခံုေရာဂါ” ျဖစ္သည္။ ရာထူးအာဏာလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားရွိေသာ ထိုင္ခံုကို လူအေတာ္မ်ားမ်ား ႀကိဳက္ၾကသည္။ မည္မွ်ႀကိဳက္သနည္းဆိုလွ်င္ ထိုင္ၿပီးရင္ ျပန္မထခ်င္ေလာက္ေအာင္ ႀကိဳက္ၾကသည္။ အေျခအေနအရ ထေပးရလွ်င္လည္း ျပန္ထိုင္ႏိုင္ေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး ႀကိဳးစားၾကစၿမဲ။ ထိုင္ခံုအတြက္ဆိုလွ်င္ အရွက္သိကၡာကိုပင္ စေတးရဲသည္ထိ စြဲလမ္းႏွစ္ၿခိဳက္ၾကေလ့ရွိသည္။ ယင္းကိုပင္ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးဟုဆိုႏိုင္သည္။

ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္က ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကို ျပန္လည္စတင္မည့္အရိပ္အေယာင္မ်ားကို စကားသန္းေျပာဆိုလာသည္ႏွင့္အတူ ျမစ္ဆံုကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူမ်ားဘက္ကလည္း ဖ်က္သိမ္းေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား စတင္လာျခင္းျဖင့္ ျမစ္ဆံုအေရးအခင္းကား တစ္ေက်ာ့ျပန္ အစပ်ိဳးလာေတာ့သည္။