ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရေးဆွဲခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်းသည် နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ကွဲပြားမှုများရှိနေသော လူအဖွဲ့အစည်းများအတွင်း ပဋိပက္ခများလျော့ပါးရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီမြှင့်တင်ရေးအတွက် အရေးပါသော နည်းလမ်းတစ်ရပ်အဖြစ် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်းက လက်ခံလာကြသည်။ အသွင်ကူးပြောင်းဆဲနိုင်ငံအချို့တွင် ပဋိပက္ခလွန်ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးအတွက် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်၏ အနာဂတ်ဆောင်ရွက်ချက်များကြောင့် ကြီးမားသော မျှော်လင့်ချက်များကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

သို့သော် တစ်နေရာမှာ မတရားတာကို နှုတ်ဆိတ်နေရင် အဲဒီ မတရားမှုဟာလည်း တစ်နေ့မိမိတို့ အိမ်တံခါးကို လာခေါက်မယ်ဆိုတဲ့ စကားလို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကို တုဏှိဘာဝေ နှုတ်ဆိတ်နေရင် မိမိလည်း အလိုတူအလိုပါ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရခိုင်မှာ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်ခံရမှုအပေါ် တရားမျှတမှုကို လိုလားသူတိုင်း ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ကြရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ပြည်မနေ လူ့အခွင့်အရေး တန်ဖိုးထားသူများကလည်း ကန့်ကွက်နေကြတာတွေ့ရပေမယ့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ဆောင်ကြတာတော့ မတွေ့ရပါဘူး။

"တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုဟာ အဓိကစိန်ခေါ်မှု ဖြစ်လို့ သေချာစွာဆောင်ရွက်သွားရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း ပြည်သူလူထုမပါဘဲ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကို လုပ်ဆောင်နိုင်မှာမဟုတ်တဲ့အတွက် အားလုံးက ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ပေးဖို့လိုကြောင်း၊ ဒါ့အပြင် လက်ရှိမှာဖြေရှင်းရမယ့်အမှုတွေ များပြားနေတဲ့အပေါ်ရအောင် ဖော်ထုတ်မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဗစ်တိုးရီးယားအမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ရဲတပ်ဖွဲ့အနေနှင့် ရဲလုပ်ငန်းစဉ် အစကောင်းအောင်ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်ကြောင်း"

ယနေ့ ကျွန်တော်တို့တစ်တွေ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသော ခေတ်သစ်ဆိုသည်မှာ လောဘသားကောင်များ၏ စားကျက်အတွင်းက လက်ခုပ်သံများသာဖြစ်ပေသည်။ လောဘငုတ်ကောင်များ၏ တိတ်တဆိတ် ထကြွသောင်းကျန်းတတ်ပါသော စာကျက်ကွင်းထဲက အသေခံတပ်သားများ ပမာပင်ဖြစ်ကြရပေသည်။ အတ္တကြီးသူများ၏ လက်သည်းထိပ်က အဆိပ်သင့်စေမှုများဖြင့်သာ ကုတ်ခြစ်ခြင်းများ ခံစားနေရပေသည်။ကျွန်တော်တို့တစ်တွေသည် ပုံပြောကောင်းသူများ၏နောက်က ပုံနားထောင်တတ်ကြသူများသက်သက်သာ ဖြစ်ပေသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အင်တာနက်သုံးစွဲခွင့်ပိတ်ပင်ခြင်းသည် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာဒေသများကိုသာမက နေရာဒေသအနှံ့အပြားမှ ရခိုင်လူထု များအတွက် ထိခိုက်မှုရှိသည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ ကမ္ဘာ့ရွာဟုဆိုသော IT ခေတ်တွင် ခေတ်နှင့်ရင်ပေါင်တန်းကာ နည်းပညာကိုအသုံးပြုနေ ကြသူများ၊ အွန်လိုင်းဖြင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားနေကြသူများ၊ ပညာသင် ကျောင်းသူကျောင်းသားများ၊ ဗဟုသုတနှင့် တိုးတက်လမ်းရှာဖွေနေကြသူများကို ပိတ်ပင်တားဆီးလိုက်သကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်မှာလည်း အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင် အချိန်နှင့်အမျှ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲနေသော သတင်းအချက်အလက်များကို ရခိုင်ပြည်သူများ ရယူသိရှိခွင့် ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ရသည်။

ပြည်သူ့နီတိဆိုတာကလည်း သိပ်အခက်ကြီးတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ပြည်သူတွေကို စိတ်ရော၊ ရုပ်ရော အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေမယ့် အပြုအမူအပြောအဆိုတွေကို ရှောင်ရှားရမယ်။ စာနာစိတ်ထားပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ကို စည်းနဲ့ကမ်းနဲ့ ကူညီနေထိုင်ခြင်းဟာ ပြည်သူ့နီတိရဲ့ အနှစ်သာရပါပဲ။အနာဂတ်နိုင်ငံတော်ကို ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ လူငယ်တွေအားနဲ့ လက်ဆင့်ကမ်းတည်ဆောက်ကြရမှာ မဟုတ်လား။

လွတ်လပ်ရေးခေတ် မြန်မာဗိုလ်ချုပ်ထဲမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစမစ်ဒွန်း အုတ်ဂူကို သွားအလေးပြုရဲတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ရှိခဲ့ဖူးပါသလား။ ပထမဆုံး ... မေးခွန်းတစ်ခု မေးလိုက်ချင်ပါသေးတယ်။ ခေတ်သစ် မြန်မာ့တပ်မတော်သမိုင်းမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစမစ်ဒွန်းကဲ့သို့ ကမ္ဘာကျော်စစ်တက္ကသိုလ်ကြီးမှ ဆင်းခဲ့သူ ... အောင်ခဲ့သူ ... ဗိုလ်ချုပ်တစ်ယောက် ရှိခဲ့ဖူးပါသလား။ Conventional War မှာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတစ်ယောက် ရှိပါသလား။

ကိုယ်အပူချိန်မြင့်ပြီး အသက်ရှူရခက်တာ၊ တစ်ကိုယ်လုံးနာကျင် ကိုက်ခဲတာမျိုးဖြစ်တတ်ကြောင်း၊ လောလောဆယ် ကုသနိုင်တဲ့ဆေးမတွေ့သေးဘဲ သက်သာအောင်နဲ့ အားပေးတာလောက်ပဲ လုပ်နိုင်သေးကြောင်း၊ ရောဂါခုခံအားကောင်းတဲ့ လူတွေကတော့ ပျောက်ကင်းလေ့ရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ ရောဂါကူးစက်ခံရပြီဆိုရင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ထိခိုက်မှုတွေကို စတင်တွေ့ရှိရပါတယ်။ အဖျားရှိလာတာ၊ ချောင်းဆိုးတာ၊ အသက်ရှူမဝတာနဲ့ အသက်ရှူရခက်ခဲတာ၊ အားအင်ကုန်ခန်းတာတွေ ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံလို မရင့်ကျက်သေးတဲ့ ထွန်းသစ်စဒီမိုကရေစီ စနစ်ကျင့်သုံးစနိုင်ငံတွေရဲ့ အန္တရာယ်ဟာ အမျိုးသားရေးဝါဒပဲလို့ဆိုတာ ကျွန်တော်လည်းဖတ်မိတယ်ဗျ။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ရေချိန်တွေ ဒီမိုကရေစီ ဆိုတာ သေချာနားလည်ဖို့ထက်စာရင် နိုင်ငံကိုချစ်ရမယ်၊ အမျိုးဘာသာ၊ သာသနာကိုကာကွယ်ရမယ် ဆိုတာတွေက လူတွေရဲ့စိတ်နှလုံးကို ကိုင်လှုပ်နိုင်တဲ့အတွက် အမျိုးသားရေးဝါဒအလံကိုလွှင့်ထူတာက အလွယ်ကူဆုံး စည်းရုံးရေး လက်နက်တစ်ခုပဲဗျ။ လက်တွေ့ကနေ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေကို ကြည့်ရင်မြင်နိုင်တယ်ဗျ။

အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ တိုးတက်ရေးအတွက်ကို ဦးတည်ရင်တော့ လူအစွဲထားတတ်တဲ့အကျင့်ဟာ ပြန်စဉ်းစားစရာဖြစ်နေပါပြီ။ ကိုယ်နဲ့ စိတ်ခံစားချက်တူတဲ့လူတွေ၊ ကိုယ့်အပေါ်လိုက်လျောညီထွေနေပေးမယ့် သူတွေကိုပဲ ရွေးချယ်လက်တွဲကြမှာလား။ သေချာတာကတော့ သူတို့အများစုဟာ မိတ်ဆွေရဲ့အမြင်၊ အတွေးတွေကို ဘယ်တော့မှဆန့်ကျင်တာမျိုး၊ တစ်ဖက်က တွေးပေးတာမျိုးတွေ လုပ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဆိုချင်တာကတော့ ရွေးချယ်မှုအားလုံး၊ ဆုံးဖြတ်ချက်အားလုံးအတွက် ဖြစ်လာမယ့်ရလဒ်တွေအပေါ် တာဝန်ယူရမယ့်သူဟာ မိတ်ဆွေကိုယ်တိုင်ပါပဲ။

ဒီပြင်ဆင်ချက်တွေဟာ လက်တွေ့မဖြစ်နိုင်ဘဲ NLD ဟာ သူ့ကတိအတိုင်း ပြည်သူကို ပြင်ဖို့ လုပ်ပြတာလို့ ဝေဖန်ကြသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ပြင်ဆင်မယ့် ဥပဒေကြမ်းနှစ်ရပ်ကတော့ လက်ထဲရှိလာပါပြီ။ တပ်မတော်နဲ့ လွှတ်တော်ထဲရောက်နေတဲ့ အခြားသော အင်အားစုတွေက ထောက်ခံကြပါ့မလား။တကယ်ပြင်နိုင်မှာလား၊ နိုင်ငံရေးဇာတ်ညွှန်းလား...

အမှုတစ်ခုကို အချိန်အကန့်အသတ် အတိအကျမရှိသော စစ်ဆေးမှုများအရ အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံကြ ရသည့် တရားခံများမှာ အများအပြားဖြစ်ပါသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် တရားသူကြီးကိုလည်း အပြစ်မဆိုသာ။ တရားရုံး၏ တည်ဆောက်မှုပုံစံ အကျယ်အဝန်း၊ တရားခွင်အနေအထား၊ နေ့စဉ်ကြားနာနေရသည့် အမှုများ၊ အဓိကထွက်ဆိုရမည့် တရားလိုဖြစ်သူ၏ ပျက်ကွက်မှု အစရှိသည့် ချို့ယွင်းချက်၊ လိုအပ်ချက်များစွာတို့‌လည်း...

မီးရဲ့အစက ဘယ်လောက်ပဲသေးငယ်သည်ဖြစ်စေ သူတကယ်အင်အားကြီးလာချိန်မှာတော့ တွေ့တွေ့သမျှ သက်ရှိသက်မဲ့တွေကို သနားညှာတာမှုကင်းမဲ့စွာနဲ့ ဝါးမျိုလောင်မြိုက်သွားတတ်ပါတယ်။

တချို့များ သမိုင်းအရေပြားပေါ်က တက်တူးလှလှလေးတွေကို မနာလိုတတ်ကြပါတယ်။ ဒီတော့ နည်းမျိုးစုံနဲ့ ဖျက်တော့တာပါပဲ။ ဖျက်ပေမယ့်နောက်ထပ်ဒဏ်ရာတွေ၊ အနာတရတွေသာ ကျန်ရစ်သွားရပါတယ်။သမိုင်းမှာ အမာရွတ်တွေထင်းလို့ မဟုတ်လား။

တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအေးချမ်းတည်ငြိမ်မှုနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲနေစေရန်အတွက် အသက်တမျှအရေးပါလျက်ရှိသည်။စည်းလုံးညီညွတ်မှုအင်အားချည့်နဲ့ ယိုယွင်းလာသောနိုင်ငံသည် အဘက်ဘက်မှ အနုတ်လက္ခဏာဆောင်လာမည်ဖြစ်သည်။ထို့အပြင် စည်းလုံးညီညွတ်မှုပြိုကွဲလျှင် နိုင်ငံလည်း အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ပြိုကွဲသွားနိုင်ပေသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတိုးတက်ရေး အတွက်မောင်းနှင်အားတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။