"ဗဟိုက နိုင်ငံတော်ရဲ့ လူကြီတွေပြောတာကတော့ ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက်နောက်ပိုင်းမှာပဲ အဓိကကျတဲ့ စားသောက်ဆိုင်တွေကို ပြန်ဖွင့်ပေးမယ်လို့ ကျနော်တို့လည်း သတင်းသိထားရတယ်ပေါ့"

ဝန်ထမ်းတစ်ယောက်အတွက် ဌာနဆိုင်ရာအရေးယူအပြစ်ပေးမခံရဖူးဘူးဆိုရင်ကို ဂုဏ်ယူစရာတစ်ခုပါ။ တစ်ဖက်မှာကျတော့လည်း ဘာမှဟုတ်တိပတ်တိမလုပ်လို့ ဘာမှမမှားခဲ့လေသလား ဆိုတာမျိုးလည်း စဉ်းစားစရာရှိပြန်ပါတယ်။ လုပ်လည်းလုပ်တယ်၊ အရေးယူမှုလည်း မခံရ ဘူး ဆိုသူအတွက် ဆိုရင်တော့ တိုင်းထက်အလွန်ပေါ့လေ။ တိုင်းထက် အလွန်ပုဂ္ဂိုလ်တွေလည်း ရှိကြပါတယ်။

ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံကြီးတွေကြားမှာ ရပ်တည်ချက်မတူတာကို တွေ့နေရတယ်ဗျ။ ဝါဒအနေနဲ့ပြောရရင် ကာကွယ်ဆေးဟာ ကိုယ့်နိုင်ငံအတွက်သာ ပထမ ဆိုတဲ့ ကာကွယ်ဆေးအမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ကာကွယ်ဆေးကို အားလုံး ဆိုင်တဲ့ ဘုံပိုင်ပစ္စည်းဖြစ်လာဖို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေး ပရဟိတဝါဒတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေး အမျိုးသားရေးဝါဒီနိုင်ငံတွေကတော့ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံတချို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ပီတီလေးတစ်ခုကျန်ခဲ့လျှင် အောင်မြင်မှုဟု ခေါ်ဆိုနိုင်ပါပြီလော။ ဖန်တီးမှု လက်ရာအရည်အသွေးတစ်ခုကို အများသဘော မကျသေးပါက အောင်မြင်မှုဟုမခေါ်နိုင်သေးပါ။ အများ အကျိုးရှိပြီး ကိုယ့်အတွက် ပီတိတစ်ခုချန်နိုင်ပြီဆိုလျှင် အောင်မြင်မှုဟုခေါ်ဆိုနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ အများက လက်မခံဘဲ ကိုယ့်အတွက် ခွန်အားရလိုက်သော အောင်မြင်မှု အသေးစားများ ရှိနေလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ ဟာသတစ်ခု ကိုချပြသလို လူတွေ အထင်သေးနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ပုစွန်ဆိတ်ကလေးလည်း ပင်လယ်ကူးချင်သည်သာ တည်း။

“ဦးဂါရွာသူအမှုက တနိုင်ငံလုံးမှာ ရှိနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လုံခြုံမှုကို မီးမောင်းထိုးပြလိုက်တဲ့ သဘောဖြစ်နေတယ်”

အမှတ်မမှားရင် ဘယ်အခြေခံဥပဒေမှ ရွေးကောက်ပွဲသက်တမ်း ၃ခု မကျော်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဟာ တချို့ကိစ္စတွေမှာ အစဉ်အလာ ကလင်ဒါကျ ဖြစ်ရပ်တွေကို မကျော်နိုင်ဘဲ တဝဲလည်လည် ဖြစ်တတ်တာတော့ စိတ် မကောင်းစရာပဲ။ အခြေခံဥပဒေတစ်ခုနေရာမှာ နောက်တစ်ခု တစ်ဆက်စပ်ထဲ ပေါ်လာပြီး တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ ပိုကောင်းတဲ့တစ်ခုကို အစားထိုးနိုင်တာ ၁၉၃၅ နဲ့ ၁၉၄၇ တုန်းက ရှိခဲ့တယ်။ ၁၉၃၅ က အာဏာရှိသူ အင်္ဂလိပ်က Top-Down ပြောင်းတာ၊ ၁၉၄၇ က ဗိုလ်ချုပ်ဦးဆောင်မှုနဲ့ ပြည်သူရဲ့ ရွေးကောက်ခံအမတ်တွေက တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်ခေါ်ပြီး ပြောင်းနိုင်တာ။

၂၁ ရာစုအစပိုင်းမှာ အာဏာရှင်စနစ် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းပျံ့နှံ့ လာခဲ့တာကြောင့် ဒီမိုကရေစီအစိုးရတွေ၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး တွေအတွက် စိန်ခေါ်မှုဖြစ်လာပါတယ်။ ၂၀ဝ၀ ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းကာလ လေ့လာမှုတွေအရ အာဏာရှင်ပုံစံအသစ်တွေ၊ အာဏာရှင်နဲ့ ဒီမိုရေစီ အင်စတီကျူးရှင်းတွေ ရောနှောနေတဲ့ နှစ်မျိုးစပ် အစိုးရပုံစံသစ်တွေဟာ စိုးရိမ်ဖွယ်အလားအလာတွေအဖြစ်နဲ့ တွေ့လာရပါတယ်။

"လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့နေရာမှာ လု့အခွင့်အရေးစံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ အပြည့်အဝလုပ်ပေးစေချင်တယ်လို့ ကျမပြောချင်ပါတယ်"

ဒီလိုပုံစံနဲ့ မသိစိတ်က စွဲလမ်းသွားတတ်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် စာတွေ ဖတ်ပြီး ကောင်းကောင်းတွေးတတ်လာတဲ့အချိန်ရောက်မှ သတိထားမိတာပါ။ ကျွန်တော့်ငယ်ဘဝကို တော်တော်များများပြန်တွေးမိတော့ ကောင်း တဲ့အရာတွေနဲ့ လွှမ်းမိုးသွားလို့သာ လမ်းမှန်ပေါ်ကို ရောက်လာတာပါ။ တကယ်တော်တဲ့ဆရာတွေနဲ့ တွေ့ခဲ့ရတယ်။

တကယ်တော့ အထက်အရာရှိက ခိုင်းတယ်ဆိုတာက သူ့ကိုယ်ရေး ကိုယ်တာအတွက် ခိုင်းတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဌာနရဲ့ကိုယ်စား၊ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ကိုယ်စား အဆင့်ဆင့်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကို အကြောင်း အမျိုးမျိုးပြပြီး ငြင်းဆန်တယ်ဆိုတာက ဌာနရဲ့အမိန့်ကို ငြင်းဆန်တာ၊ နိုင်ငံတော်ကို ဆန့်ကျင်တာဖြစ်ပါတယ်။ အရာရှိငယ်တွေအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ပဲ တန်းတူရည်တူထားပြီး ညီအစ်မ၊ မောင်နှမလို ဆက်ဆံတယ် ဆိုပေမယ့် အလုပ်နဲ့ပတ်သက်လာရင်၊ လုပ်ငန်းနဲ့ပတ်သက်လာလို့ တာဝန် ပေးတာကို အကြောင်အမျိုးမျိုးပြပြီး ငြင်းဆန်တယ်ဆိုရင် ဝန်ထမ်းစည်း မျဉ်းစည်းကမ်းအရ အရေးယူရပါမယ်။

အမှိုက်တွေကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဟာ အလွန်ညစ်ညမ်း နေတာတွေ နေရာအနှံ့တွေ့နိုင်ပါသည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်သန့်ရှင်းမှု တည်တံ့မှု ညစ်ညမ်းမှုတွေလျော့နည်းမှ လူသားတွေ အဓိကရင်ဆိုင် တွေ့ကြုံနေရသည့် လူသားများ၏ဘဝ အသက်ရှင်နေထိုင်မှုဖြစ်စဉ်များကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးမှုကြောင့် ပျက်သုဉ်းစေတာကနေ ကာကွယ်နိုင်မှာပါ။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုတွေက ကျွန်မတို့လူသားတွေ ကို ကျန်းမာရေးဆုတ်ယုတ်စေသလို နိုင်ငံ၏ပုံရိပ်ကိုလည်း ကျဆင်းစေ သည်မှာအမှန်ပါ။

ကျွန်တော်တို့ငယ်စဉ်က မိုးရွာအပြီး ကောင်းကင်၌သက်တန့်ရောင် စဉ်များပေါ်လျှင် 'သက်တန့်ပေါ်မှာကစားမယ်၊ သက်တန့်ပေါ်မှာကစား မယ်' ဟု အော်ခဲ့ကြသည်။ ကျွန်တော်တို့အရပ်ထဲတွင် မညိုက လက်ဖက် သုပ်၊ ချင်းသုပ်ရောင်းသည်။ မညိုက လုံးကြီးပေါက်လှ၊ အပြောကချိုသည်။အစ်ကိုကာလသားတို့စည်သည်။ ဆိုင်ကယ်နှင့်၊ ကားနှင့်လာစားကြသည်။မညိုကို ရိသဲ့သဲ့ပြောကြသည်။ မညိုကပြုံးပြုံး။ အနှိပ်သည်ဒေါ်ကြီးစိန်က 'စိန်နားကပ်ကြီးပန်ရမလို၊ စိန်နားကပ်ကြီးပန်ရမလို'ဟု စောင်းချိတ်သံ ကြားရသည်။ ထိုသို့ အစ်မကြီး၏သီချင်းလေးများက ပေါက်သည်။

လေနှင့်လှေသည် ဆက်စပ်နေသလို အောင်မြင်မှုဆီသွားသောသူများ၌ လေကဲ့သို့ မမြင်ရသောအရာကိုဖမ်းဆုပ်ရန် ဇွဲ၊ လုံ့လ၊ ဝီရိယ အားကြီး ရန်လိုအပ်သည်။ လှေကိုပဲ့ကိုင်ရွက်လွှင့်နိုင်ရန် အခက်အခဲ အတားအဆီးများကို ကျော်ဖြတ်ရဲရမည့် စိတ်စွမ်းအင်သတ္တိထူးများ ရှိနေရမည်။

ယခုလက်ရှိကာလမှာ ဒုတိယအများဆုံးကူးစက်မှုခံနေရတဲ့ မန္တလေး မှာလည်း အခုဆို ဒီရောဂါပိုးကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် မန္တလေးခရိုင် မှာ ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်မှ ၁၈ ရက်နေ့အထိ ခရိုင်တစ်ခုလုံးကို အချက် ၁၇ ချက် ထုတ်ပြန်ပြီး၊ Stay at Home ကို တင်းကျပ်စွာ ဆောင်ရွက်နေတာ၊ မဖြစ်မနေ အပြင်သွားကြရမယ့်သူတွေအတွက် မြို့နယ်ကျော်သွားလာခွင့် လက်မှတ်တွေ ထောက်ခံချက်တွေရှိမှသာ သွားလာနေကြတာတွေလုပ်ပြီး စည်းကမ်းတွေတင်းကျပ်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီအပေါ် ပိုးတွေ့မှု မကျသေးတဲ့ ရန်ကုန်မြို့ကိုလည်း အလားတူ ယခင်လို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် နှစ်ပတ်ခန့်ပြန်လုပ်စေချင်တယ်လို့ ဆိုကြသလို အခုဆို စည်းကမ်းတွေ တဖြည်းဖြည်းလျော့ရဲနေတာမို့ ကူးစက်မှုနှုန်းလည်းမကျဖြစ်နေကြောင်း ဆိုသူတွေလည်းရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။

ကျိုတိုမြို့၊ လီဆူမေကန်တက္ကသိုလ်ပရိဝုဏ်နောက်က ချောင်ကျ ပြီးသပ်ရပ်တဲ့ ကော်ဖီဆိုင်လေးမှာ ပါမောက္ခ သုံးယောက်၊ ကျောင်းသား သုံးယောက် နေ့လယ်စာအတူစားရင်း စကားစမြည်ပြော ဖြစ်ကြတယ်။ နည်းပညာကြောင့် တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံ၊ လူ့အသိုင်းအဝိုင်း တစ်ခုနဲ့တစ်ခု အိမ်ဦးနဲ့ကြမ်းပြင်လိုဖြစ်လာတဲ့ Globalization ဖြစ်စဉ်ကို ဒီလူခြောက် ယောက်ဝိုင်းလေးက တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုယ်စား ပြုနေမယ် ထင်ပါတယ်။ ပါမောက္ခသုံးယောက်က အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားလူမျိုးတွေ။ ကျောင်းသားသုံးယောက်က မြန်မာ၊ တရုတ်နဲ့ ဂျပန်-အမေရိကန် ကပြား တွေ။ စားတဲ့အစားအစာက အီတလီ ပီဇာ၊ ဂျပန်ရာမန်ခေါက်ဆွဲ၊ ဂျပန်ပုံစံအမေရိကန်ဟမ်ဘာဂါ။ ဆွေးနွေး တဲ့အကြောင်းအရာက ဂျပန်-အမေရိကန်ကပြား နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် ဖန်စစ်ဖူကူယားမားရဲ့ စာအုပ်သစ်အကြောင်းဖြစ်တယ်။