အမ်ားႀကိဳက္ႏိုင္တာေရာ၊ အမ်ား မႀကိဳက္ႏိုင္တာေရာ ဥပေဒနဲ႔အညီ စီမံခန္႔ခြဲဖို႔အတြက္ အနိမ့္ဆံုးအားျဖင့္ ဥပေဒ၊ စည္းကမ္းနဲ႔အညီ သူ႔ေနရာနဲ႔သူ ထိုက္တန္ကြၽမ္းက်င္၊ နားလည္၊ တတ္သိတဲ့ လူမွန္ေနရာမွန္ တာဝန္ေပးတတ္ဖို႔၊ ဗဟို ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ၿပီး ေအာက္ေျခ အဆင့္ဆင့္အလိုက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ လႊဲအပ္ထားဖို႔ လိုတယ္။ ဒါေတြအားလံုးကို ခ်ဳပ္ၿပီး ေျပာရရင္ လူအစားမူနဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲဖို႔ပဲ။

အသြင္ကူးေျပာင္းဆဲကာလတြင္ အစိုးရမ႑ိဳင္မ်ား အေျခမခိုင္ေသးျခင္း၊ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ အားနည္းေနေသးျခင္း၊ မူေဘာင္ႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား ေျပာင္းလဲေနရျခင္း၊ လူထု၏ သေဘာထားမ်ား၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ သေဘာထားမ်ား အံဝင္ခြင္က်မႈ လိုအပ္ေနေသးျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ အကူးအေျပာင္း လုပ္ငန္းစဥ္၏ အေရးပါေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားသည္ အေျပာင္းအလဲအား ဦးေဆာင္သူအေပၚ၌သာ မူတည္ေနတတ္ပါသည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳေပးရမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ျပဳလုပ္ေနေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကားဝိုင္းမ်ားသည္ ပင္လံုခ်ဥ္းကပ္မႈႏွင့္အတူ More People ခ်ဥ္းကပ္မႈဟု ဆိုႏိုင္သည

ကုမၸဏီကထုတ္ျပန္ရာတြင္ သူတို႔သည္ ေရကာတာမွခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို သိၿပီးသည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ တာဝန္ရွိသူမ်ားကို အေၾကာင္းၾကားၿပီး အနီးဆံုးေက်း႐ြာမ်ား ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေရးကိစၥမ်ားကို အေဆာတလ်င္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုနယ္မွ ပို၍တာဝန္ရွိေသာပုဂၢိဳလ္မ်ား (Provincial Government) ကို အေၾကာင္းၾကားရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ေနာက္တစ္ေန႔ ေန႔လယ္ပိုင္းမွသာ အေၾကာင္းၾကားႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွာ ေရကာတာကို ျပဳျပင္မရႏိုင္ေတာ့ေပ။

ယေန႔လက္ရွိႏိုင္ငံေတာ္မွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈ ရွိ မရွိဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြအၾကားက အျငင္းပြားမႈေတြ အဆံုးသတ္ဖို႔ဆိုရင္ ယခုစတင္က်င့္သံုးမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကုမၸဏီမ်ားဥပေဒကို စနစ္တက် အသက္ဝင္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ၾကၿပီး အျခား ေျဖေလွ်ာ့သင့္ ျပင္ဆင္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကိုလည္း လိုက္ပါေဆာင္႐ြက္ေပးမွသာ ေျမျပင္မွ ျပည္ပက ဝင္ေရာက္လာမယ့္ ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ျပည္တြင္းက ကိုယ့္ႏိုင္ငံသား ကုမၸဏီေတြအတြက္ အရာရာအဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႔ေစႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆရာေတြကို White Card ေတြ၊ Green Card ေတြႏွင့္ ၿခိမ္းေျခာက္လို႔ၿခိမ္းေျခာက္။ “ရ” ထားတဲ့ဘြဲ႔နဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့ဘာသာရပ္မသင္ရဘူး ေျပာလို႔ေျပာ။ တကယ္လည္းမဟုတ္။ လုပ္စားေခတ္က ဥပေဒႀကီးအတိုင္း လုပ္ေနတုန္း။ စစ္သည္။ ေဆးသည္။ ရစ္သည္။ ေမးသည္။ အံ့ဖြယ္။ မူလတန္းဘယ္မွာေနသလဲ။ အထက္တန္း ဘယ္ေက်ာင္းထြက္လဲ။ ေနာက္ထပ္ နာမည္ရွိေသးလား။ ဟား ဟား...။ မေရာင္ရာဆီလူး။ ၿပီးေတာ့ ထုတ္ေပးသည့္ Green Card ထဲမွာ ေတြ႔ရာစာေရးမ ေရးခိုင္းထားသည့္ နေမာ္နမဲ့အမွားေတြ ဗရပြနဲ႔။

မ်ားစြာ စိုးရိမ္ဖြယ္အေျခအေန ေရာက္ရွိေနေသာ တရားေရးမ႑ိဳင္ကို ပို၍သိကၡာက် အရွက္ရေစသူ မည္သူကိုမဆို ေက်ာသား၊ ရင္သား မခြဲျခားဘဲ ျပတ္သားစြာ ကိုင္တြယ္ အေရးယူျခင္းျဖင့္ ျပည္သူလူထုက ယံုၾကည္မႈ မရွိသေလာက္ နီးပါးျဖစ္ေနေသာ တရားစီရင္ေရးေလာကကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲပါမည့္အေၾကာင္း

၂၀၂၁ ခုႏွစ္အလြန္မွာ စာေမးပြဲမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ နဖူးေတြ႔ ဒူးေတြ႔ႀကံဳမွ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အားနည္းခ်က္ေတြနဲ႔ ပူပူညံညံေတြ ျဖစ္လာၾကဦးမယ္။ ဘာေၾကာင့္ေျပာရသလဲဆိုေတာ့ ခုလိုေဆြးေႏြးေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သိပ္စိတ္မဝင္စားၾကဘူး။ အားလံုးပါဝင္ေဆြးေႏြးၾကတာလည္း မေတြ႔ရဘူး။ ေဆြးေႏြးၾကတဲ့ ေက်ာင္းအမ်ားစုကလည္း ေကာင္းပါသည္ခင္ဗ်ာပဲ။ တခ်ိဳ႕ အစည္းအေဝးသာတက္ၿပီး ျပန္လာတယ္။ ဘာအစည္းအေဝးမွန္းေတာင္ မသိခဲ့ၾကဘူး။

၀န္ထမ္းက ပညာမျပႏိုင္ေအာင္ အစိုးရက ပညာျပည့္ဝေနဖို႔လိုမည္။ အရည္အေသြးျမင့္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႔ကို ဘယ္ဝန္ထမ္းမွ ပညာျပလို႔မရ။ အစိုးရကိုယ္တိုင္ကလည္း အရည္အေသြး ျမင့္ေနသင့္သည္။ ဝန္ထမ္းေတြ ပညာျပတာ ခံရၿပီဆိုကတည္းက သက္ဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲျဖစ္သူ၏ အရည္အေသြးပိုင္းကို အရင္ဆံုး ေမးခြန္းထုတ္သင့္သည္။ ကိုယ့္ဌာနကိုယ္ မႏိုင္လို႔ ထြက္လာေသာအသံျဖစ္သည္။ ဘယ္လိုညႇိႏိႈင္းေဆာင္႐ြက္ရင္ အဆင္ေျပႏိုင္မလဲ ဆိုေသာအေျဖကို ရွာၾကေစခ်င္သည္။

“ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီ”ဆိုေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေႂကြးေၾကာ္သံႏွင့္ ေလ်ာ္ညီစြာ စစ္မွန္ေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျမင္ေတြ႔လိုၾကသည့္ ျပည္သူလူထုအေနႏွင့္ သမၼတတာဝန္ကို အျပည့္အဝ ထမ္းေဆာင္ခြင့္မရခဲ့ေသာ ဦးထင္ေက်ာ္ေနရာတြင္ အစားထိုးဝင္ ေရာက္လာသူ ဦးဝင္းျမင့္အေပၚ ယခင္သမၼတကဲ့သို႔ အေဆာင္အေယာင္ ျဖစ္လာမည္ေလာ၊ အရည္အခ်င္း ျပသခြင့္ရမည္ေလာ ဒြိဟစိတ္ျဖင့္ ေမွ်ာ္လင့္ကာ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကမည္

တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ေလ်ာ့ရဲလာတာဟာ တရားစီရင္ေရးက႑ရဲ႕ ေဆာင္႐ြက္မႈေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ အခ်ိဳးက်ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး ေဆာင္႐ြက္တဲ့ေနရာမွာ ဥပေဒကို လက္တစ္လံုးျခားလုပ္ၿပီး ဂယ္ေပါက္ ထြက္ေပါက္ ရွာတာ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ျပ႒ာန္းခ်က္တစ္ခု ပုဒ္မတစ္ခုကို လိုသလို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ၿပီး အသံုးခ်တာ၊ အဂတိတရားကို အလြန္ႏွစ္သက္ၿပီး တရားခံ၊ တရားလို ႏွစ္ဖက္ထံက လာဘ္လာဘ ရယူတာဟာ ယေန႔ေခတ္ အခ်ိန္အခါမွာေတာ့ အလြန္ကို စက္ဆုပ္ဖြယ္ရာ အေလ့အက်င့္တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စာေပအဆင့္အတန္းဆိုတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အဆင့္အတန္းျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ အဆင့္အတန္း ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ိဳးရဲ႕ အဆင့္အတန္း ျဖစ္ပါတယ္။ စာေပအဆင့္အတန္း မရွိေတာ့တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုတာ ဘာအဆင့္အတန္းမွ မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကေတာ့ ဆူဇူကီးစကားကို သေဘာမတူပါ။ ဆူဇူကီးရွိေနသေ႐ြ႕ ထိုအလုပ္မ်ိဳး မလုပ္ဟု ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္သည္ ဆူဇူကီးေပးခဲ့သည့္ နည္းနာအတိုင္းပင္ (၁၉၄၅ ခုႏွစ္၌) ဂ်ပန္ကို ျပန္လည္ေတာ္လွန္ခဲ့သည္။

ဝိုင္းဝန္းထိုးႀကိတ္ ႐ိုက္ႏွက္ခံရျခင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားသူ အြန္လိုင္း သ႐ုပ္ေဆာင္ ေအာင္ရဲေထြးအမႈအား ရန္ကုန္တိုင္းဥပေဒခ်ဳပ္၏အမိန္႔ျဖင့္ ေက်ေအး႐ုပ္သိမ္းလိုက္ျခင္းကိုမူတည္ကာ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္အေပၚ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးဝင္းျမင့္၏သေဘာထားမွတ္ခ်က္စကားက နစ္နာသူမ်ားႏွင့္ ျပည္သူအမ်ားစု၏ စိုးရိမ္ေသာကကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ႏွစ္သိမ့္ေပးလိုက္သကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားခဲ့သည္။

ကမာၻ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အတိတ္ကာလ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ျပန္ေစာင္းငဲ့ၾကည့္လွ်င္ ေဒသဆိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ တျဖည္းျဖည္း ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့ေသာ လူမႈတန္ဖိုး အနိမ့္၊ အျမင့္ အေပၚတြင္ မူတည္ေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။