ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ စာသင်ကာလပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခြင်း နှင့်ပတ်သက်၍ ဝန်ကြီးဌာနအနေနှင့် ထိုသတ်မှတ်ချက်ကို ပြင်ဆင်မပေး ပါက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲရုံတာဝန်ထမ်းမည်မဟုတ်ဟု မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ဆရာ၊ ဆရာမများအဖွဲ့ချုပ်က ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်တွင် သဘောထားကြေညာခဲ့သည်။ယင်းကဲ့သို့ ကန့်ကွက်မှုများအပေါ် သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများ၏ တုံ့ပြန်မှုများသည်လည်း အများ၏ဝေဖန်ထောက်ပြစရာများဖြစ်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။

မြန်မာ့အိမ်နီးချင်း တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ အထူးကိုယ်စားလှယ်က မြန်မာနိုင်ငံသို့ တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင် မလာရောက်မီ ရက်ပိုင်းအလိုတွင် နယ်စပ်ဒေသသို့သွားရောက်ပြီး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့်တွေ့ဆုံသွားသည့် သတင်းမှာ မြန်မာပြည်သူများအကြား အထူးပင်ဝေဖန်စရာဖြစ်သွားပေသည်။

“မူတစ်ခုဖြစ်လာရင် အင်မတန်ဈေးကြီးတဲ့ကားကစပြီး ဈေးနည်းတဲ့ကားအထိ အကုန်လုံးက အရောင်းအဝယ်အေးသွားတာပဲ”

တိုင်းပြည်ကို ဆိုးကျိုးဖြစ်စေမယ့် ကိစ္စအတွက် ဝိုင်းဝန်းပူးပေါင်းဖို့ လိုအပ်ပါက တညီတညာတည်းပူးပေါင်းဖို့၊ လိုက်နာဖို့ ထိုင်းတွေက တက်ညီလက်ညီ ရှိကြတာ အလေ့အကျင့်လိုဖြစ်နေပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ အမှိုက်စွန့်ပစ်ရာကနေ ပင်လယ်ထဲကို ပလတ်စတစ်တွေ ရောက်ရှိစေတာ ကမ္ဘာမှာအဆင့် ၆ ရှိနေသတဲ့။ ပြီးခဲ့တဲ့တစ်နှစ်တည်းမှာကို ပလတ်စတစ်တန်ချိန် ငါးထောင်ကျော်ကိုသုံးစွဲခဲ့တယ်လို့ သတင်းတွေမှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ အင်မတန်မှ အလှအပကြိုက် သန့်သန့်ရှင်းရှင်း ကြိုက်ပြီးအဆင့်အတန်းမြင့်လိုလှတဲ့ ထိုင်းလူမျိုးတွေဟာ ဒီကိစ္စအတွက်ပူးပေါင်းကြမယ်ဆိုတာ ယုံကြည်မိရပါတယ်။ သူ့အစိုးရကလည်း ပြည်သူတွေအပေါ် ယုံကြည်မှုရှိပြီးသားဖြစ်ပုံရပါတယ်။

စစ်အစိုးရလက်ထက်မှ ယခုချိန်ထိ ဆယ်စုနှစ်သုံးခုတာကာလအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပါဝင်ပတ်သက်မှုက ပို၍ ကြီးထွားခဲ့သည်။ တစ်ဖက်ကစီးပွားရေးအရ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကို အားထားနေရချိန် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ တရုတ်နယ်စပ်မှာအားကောင်းခဲ့သည်။ ထိုလက်နက်ကိုင်များအပေါ် တရုတ်၏ သြဇာလွှမ်းမိုးခြင်းဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာလည်း တရုတ်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကြီးမားခဲ့သည်။

သည်ကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံ၏ မတူညီသော နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် ရပ်တည်လုပ်ကိုင်နေသူများအကြား တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အပြစ် သို့မဟုတ် ချို့ယွင်းချက်ထောက်ပြ၍ မကုန်နိုင်အောင်ဖြစ်ရသည့် အဓိကအကြောင်းအရင်းများအနက် တစ်ခုကိုပြောရလျှင် ပရော်ဖက်ရှင်နယ်ဆန်စွာ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ကြသည့် အနေအထားသို့ မရောက်ရှိသေးခြင်းပင်ဖြစ်ပေမည်။

လူသားတွေရဲ့ မကောင်းတဲ့အကျင့်စရိုက်တွေထဲမှာ မိမိကသာဝေဖန်လိုပြီး မိမိကိုဝေဖန်လာတဲ့အခါ မခံမရပ်နိုင်ဖြစ်လေ့ရှိတဲ့ကိစ္စလည်းပါဝင်ပါတယ်။ သည်ဘက်ခေတ်မှာ အမှားလုပ်မိရင်၊ အမှားလုပ်တဲ့သူက မတောင်းပန်ဘဲ ၎င်းဟာ ဘယ်သူ ဘယ်ဝါဖြစ်ကြောင်း မာန်မာနထောင်လွှားမှုနဲ့ ပြန်ပြီးရန်ရှာတတ်တာမျိုးတွေကို နေရာအတော်များများမှာတွေ့လာရပါတယ်။

ဒါကြောင့် မြန်မာတွေသည် အငြိမ်မနေ။ ကမ္ဘာစစ်ဖြစ်စေရန် အမေရိကန်ကို သွားစိန်ခေါ်သည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကိုစိန်ခေါ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ မြန်မာမှာ နျူကလီးယားရှိတယ်။ မင်းတို့ သတ္တိရှိရင် လာတိုက်လိုက်ဟု ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို သွားသွားပြောကြသည်။ သတ္တိမရှိတဲ့ အီးပေါလောတွေဟုလည်း သွားပြောကြသည်။ သဘောကတော့ အမေရိကန်အနေနှင့် အီရန်ကို ဝင်မတိုက်တောင် မြန်မာပြည်ကို လာတိုက်စေချင်လို့ဖြစ်သည်။ ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်ကတော့ ဘယ်တိုက်ရဲမလဲ။ မြန်မာပြည်မှာ အမေစုရှိတာကိုး။

ဒီနေရာမှာတစ်ခုသတိထားသင့်တာက အနာဂတ်ကိုတွေးပြီး စိုးရိမ် မနေပါနဲ့ဆိုတဲ့ကိစ္စကို အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူမှုမမှားဖို့ပါပဲ၊ တကယ်က အနာဂတ်ကို တွေးပြီး မစိုးရိမ်နဲ့ဆိုတာ ပစ္စုပ္ပန်မှာ ပေါ့ပေါ့နေ၊ ပေါ့ပေါ့စား နေပါလို့ ပြောတာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ သတိထားရပါမယ်။ ပစ္စုပ္ပန်အချိန်တွေမှာ ကိုယ်လုပ်ရမယ့်အလုပ်တွေကို အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် ဝီရိယစိုက်ပြီး လုပ်နေဖို့ကိုပြောတာပါ။ အဲဒါကို တချို့က အနာဂတ်အတွက် ပူမနေပါနဲ့ဆိုပြီး လက်ရှိပစ္စုပ္ပန်အချိန်တွေကို အလဟဿဖြုန်းတီး ပစ်တတ်ကြပါတယ်။ ပစ္စုပ္ပန်ကောင်းနေသမျှတော့ အနာဂတ်တွေ လှပချိုမြိန်နေဦးမှာအသေအချာပဲဆိုတာ ရဲရဲကြီးယုံကြည်ထားလိုက်ပါ။

ကားတင်သွင်းတာက သာမန်ပြည်သူလည်း သွင်းချင်သွင်း လိုရတဲ့အခွင့်အရေးရှိတာပဲလေ၊ ပုဂ္ဂလိကသတင်းစာတစ်စောင်မှာပါတဲ့ သတင်းတစ်ပုဒ်အရ အခုကားတင်သွင်းခွင့်တွေဟာ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပါရရှိမှာဖြစ်တာကြောင့် သာမန်ပြည်သူတစ်ယောက်လို ကားဝယ်ယူမှုမှာ၊ အခွန်ဆောင်ရခြင်း၊ အမည်ပြောင်းပြုလုပ်ခြင်းစတဲ့ဒုက္ခတွေ မရှိတော့ဘဲ နိုင်ငံဝန်ထမ်းနဲ့ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုသူတွေကိုပိုပြီး အခွင့်အရေးပေးလိုက်တဲ့သဘောပေါ့ ကိုရန်နိုင်ရေ။

၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအားဖြင့်၂၀၁၀ ခုနှစ်ကစလို့ အရပ် သားအစိုးရ အပြောင်းအလဲနဲ့အတူ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးဖော်ဆောင်တဲ့ အစိုးရတစ်ရပ် ဖြစ်တည်လာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ကစလို့ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုရေးသားခွင့်များ အထိုက်အလျောက် ရရှိခံစားလာကြရပါတယ်။ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ အားကောင်းလာကြပြီး ပြည်သူလူထုကို နား၊ မျက်စိဖွင့်ပေးတဲ့သင်တန်းများ၊ စွမ်းရည်မြှင့်တင်ပေးတဲ့ သင်တန်းများလည်း ခေတ်လိုအပ်ချက်နဲ့အညီ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြပါတယ်။ အသိပညာ ဗဟုသုတများနဲ့ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ ကြိုးပမ်းလာကြတာကို အထင်အရှား တွေ့မြင်ကြားသိကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဆိုရှယ်လစ်ခေတ်မှာ ဝန်ထမ်းတွေ အပိုဝင်ငွေရှာကြတဲ့ နောက်တစ်နည်းတော့ မှောင်ခိုပစ္စည်း ရောင်းဝယ်ကြတာပါပဲ။ ရန်ကုန်မှာ တာဝန်ကျတဲ့ဝန်ထမ်းတွေကတော့ နယ်စပ်ဒေသကနေဝင်လာတဲ့ အထည်အလိပ်အပါအဝင် လူသုံးကုန်၊ စားသောက်ကုန် စတာတွေကို တောင်ဥက္ကလာပ၊ ဆယ်ရပ် ကွက်ဈေးနဲ့ စိန်ဂျွန်းဈေး (ယခု ဂျပန်ဆေးရုံ)မှာ ပစ္စည်းတွေကိုကောက်ပြီး ရုံးတွေမှာ လပေးနဲ့ ပြန်ရောင်းပါတယ်။ (ကျွန်တော် မင်္ဂလာတောင်ညွန့်မှာ တာဝန်ကျခဲ့စဉ်က မော်လမြိုင်ရထားဟာ ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမဝင်ခင် လမ်းတစ်လျှောက်မှာ ဖြည်းဖြည်းလေးမောင်းပြီး ရထားပေါ်ကနေ အထုပ်တွေပစ်ချ၊ အောက်ကစောင့်နေတဲ့သူတွေကလည်း ပြေးကောက်ကြနဲ့ ရထားလမ်ဘေးတစ်လျှောက် ပွဲတော်ကြီးတမျှစည်ကားနေတဲ့ မြင်ကွင်းက အခုထိမျက်စိထဲက မထွက်ပါဘူး)။

ငွေကြေးဥစ္စာပြည့်စုံသူများက ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများအပေါ်မှာ ကူညီရိုင်းပင်းစိတ်များနှင့် ပြောဆိုဆက်ဆံကြမည်၊ ရာထူးအာဏာ မြင့်မြင့်ရထားသူများက လက်အောက်ငယ်သားတွေနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံ လုပ်ကိုင်နေရသည့် နိုင်ငံသားများအပေါ်မှာ ကြင်ကြင်နာနာ၊ နွေးနွေးထွေးထွေးနှင့် ပြောဆိုဆက်ဆံကြမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ လူ့ပတ်ဝန်းကျင်ဟာ ဘယ်လောက်သာယာနေလိမ့်မလဲ။ 

နောက်မုဒိတာတရားနဲ့ပတ်သက်လို့ တခြားသူတွေရဲ့အောင်မြင် ပျော်ရွှင်ခြင်းများကို လိုက်ပါခံစားတတ်ခြင်းလို့ အနက်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆို ထားတာလေးကိုလည်း ဖတ်မိပါသေးတယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ မုဒိတာတရားဆိုတာ အဲ့ဒါကြောင့် သူတစ်ပါးရဲ့အောင်မြင်ပျော်ရွှင်မှုတွေကိုမြင်ရတဲ့အခါ ကိုယ်တိုင်ဝမ်းသာအားရ လိုက်ပါခံစားပြီး ဝမ်းသာပီတိဖြစ် ကြည့်လိုက်ရင် ကိုယ်ပါပျော်ရွှင်ပီတိဖြစ်လာမယ်၊ ဒီအခါ ကိုယ့်ရဲ့စိတ်တွေ ကြည်လင်လာမယ်၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေလျော့နည်းလာမယ်၊ အဆိုးမြင်ဝါဒတွေ ပျောက်ကွယ်ကုန်မယ်၊ စိတ်ခွန်အားကြီးပြီး စိတ်ခံစားမှုနှလုံးသားစွမ်းရည်တွေ မြင့်မားလာမယ်လို့ ဖတ်မှတ်မိပါတယ်။

နိုင်ငံတွင်းရှိကျောင်းများက လေဝင်လေထွက်ကောင်းကောင်း ပတ်ဝန်းကျင်၊ အဲယားကွန်း၊ ရေသန့်၊ ရေအေးစက်များ၊ သစ်ပင်များစိမ်းစိမ်းစိုစိုနှင့် အဆင့်မြင့်ကြသည်ချည်းဆိုတော့ ဝန်ကြီးမင်းက ယခုလို စီမံလိုက်ပုံရ၏။