ကမ္ဘာမှာ ကိုဗစ်ဆိုတဲ့ဝေါဟာရ တွင်ကျယ်လာတာ တစ်နှစ်ပြည့်တော့မယ်။ တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်မြို့မှာ စတင် ခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဆိုတဲ့ ကိုဗစ်ပိုးဟာ တရုတ်ကနေတစ်ဆင့် တစ် ကမ္ဘာလုံးကို ပျံ့နှံ့ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံငယ်၊ အကြီး အသေး မျက်နှာသာမပေးဘဲ ဝင်ရောက်လာခဲ့တယ်။

ကြားရတာ နားဝမှာမသက်သာ။ အရေးတော်ပုံကြီးက နေမြင့်လေ၊ အရူးရင့်လေဆိုသလို တဖြည်းဖြည်းနှင့် အရှိန်တွေမြင့်တက်လာနေကြပါပြီ။ ရွေးချယ်ပွဲမှာ ဥပဒေနှင့်အညီမဟုတ်တဲ့လုပ်ရပ်တွေ တွေ့ရင် အဆင့်ဆင့် တိုင်ကြားပြီး အရေးယူလို့ရနိုင်ပါလျက်နဲ့ ဒီလိုလုပ်လိုက်ကြတာကတော့ ကောင်းတဲ့ဖြေရှင်းနည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ရွေးချယ်ပွဲကိစ္စကသပ်သပ်၊ ကိုယ်ထိ လက်ရောက် ကျူးလွန်တဲ့အတွက် ပြစ်မှုကြောင်းအရ အရေးယူခံရမယ့် အပိုင်းက သပ်သပ်ဆိုတာကို သတိလေးချပ်နိုင်ကြဖို့ လိုပါတယ်။

ရန်ကုန်မြို့သစ်စီမံကိန်းကို ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းအသင်း ၃ သင်းစုပေါင်းပြီး Swiss Challenge ဝင်ပြိုင်ထားသည်။ ရန်ကုန်မြို့သစ်စီမံကိန်းကို ဝင်ပြိုင်ခြင်းက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုသည့် ရှုမြင်မှုတစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ မြန်မာနိုင်ငံသားလုပ်ငန်းရှင်များ၊ အသိပညာရှင် အတတ်ပညာရှင်များ၊ ဗိသုကာများ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ အခြေခံလုပ်သားများ မဖြစ်မနေပါဝင်သင့်သည့် စီမံကိန်းတစ်ခုဆိုသည့် ယုံကြည်ချက်ဖြင့် ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယင်းအသင်း ၃ သင်းက ဆိုသည်။ နိုင်ငံရေးဗျူဟာအရ မြန်မာနိုင်ငံသားလုပ်ငန်းရှင်များ ထည့်ထားသင့်ကြောင်းလည်း အသင်း ၃ သင်းက ဆိုသည်။ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီကို Swiss Challenge အခွင့်အရေး ပေးခဲ့ရသည့်တိုင် ယခုလုပ်ငန်းကို မြန်မာနိုင်ငံသားများက ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ နိုင်ငံခြားသားများက ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း သို့မဟုတ် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအချိုးကျစီဖြင့် ဆောင်ရွက်ပေးသင့်ကြောင်း ၎င်းတို့က ပြောကြသည်။ ယင်းစီမံကိန်းနှင့်ပတ်သတ်၍ ပြည်တွင်းဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းရှင်အချို့၏ အမြင်များကို စုစည်းဖော်ပြပေးလိုက်ပါသည်။

လူငယ်များနှင့်ပတ်သက်၍ လူငယ်ရေးရာမူဝါဒဆိုင်ရာ အမျိုးသား အဆင့် မဟာဗျူဟာစီမံချက် (၂၀၂၀ - ၂၀၂၄) စာအုပ်ကို ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့က ဖြန့်ချိခဲ့ပါသည်။ မဟာဗျူဟာ စီမံချက် (၂၀၂၀ - ၂၀၂၄) ၏ ရည်မှန်းချက်တွင် လူငယ်ရေးရာမူဝါဒပါ အချက်များကို ထိရောက်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့် လူငယ်များအတွက် အရေးကြီးလိုအပ်လျက်ရှိသော ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ပြီး နိုင်ငံတကာနှင့် ရင်ပေါင်တန်းနိုင်မည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်းလာရေးအတွက် လူငယ်များက အဓိကကဏ္ဍမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် မျှော်မှန်းပါသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ကျွန်တော်တို့တစ်တွေ လိုချင်လှသည့် တိုးတက်ခေတ်မီသော နိုင်ငံဆိုသည် ကျွန်တော်တို့တစ်တွေ၏ ယဉ်ကျေးမှုများကို ဝါးမျိုသွားသလိုမျိုး မဖြစ်စေဖို့ရန်ကား ကျွန်တော်တို့အားလုံး၌ တာဝန်ရှိလှပါကြောင်း သတိထားမိနိုင်စေရန် ရေးသားလိုက်ရပေသည်။

'မြန်မာလူမျိုးနှင့် အကျင့်ဆိုး' ဆိုသည်မှာ ၁၉၄၃ ခုနှစ် မေလ စာရေးဆရာမဂ္ဂဇင်းတွင် စာရေးဆရာကြီး ရွှေဥဒေါင်း ရေးသားခဲ့သော အတွေးအမြင်စာတမ်းငယ်တစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်။ ထိုစာမှာ မြန်မာလူမျိုးအချင်းချင်း နှိပ်နယ်စကား၊ ချိုးဖဲ့စကား၊ ကဲ့ရဲ့စကား၊ ရှုတ်ချ စကားများ ပြောကြားလေ့ရှိသည့်အတွက် ထိုအကျင့်ဆိုးတို့ ပပျောက်သွားအောင် အကျိုးသင့် အကြောင်းသင့် တစ်ချက်ချင်း ဝေဖန်ဆွေးနွေးထား သောစာဖြစ်သည်။ထိုစာတွင် ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းက-

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်(ပြာသိုလဆန်း ၁ ရက်)နေ့သည် ကရင်အမျိုးသားတို့၏ ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ ဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်တော်သည် ယခုအခါ ကရင်ပြည်နယ်သို့ရောက်ရှိနေသော အချိန်အခါနှင့်လည်း တိုက်ဆိုင် နေသဖြင့် ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ဖြစ်ပေါ်လာပုံ သမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာ မိရင်း မသိရှိရသေးသော အခြားတိုင်းရင်းသားပြည်သူများကိုလည်း မိမိ တို့၏ညီနောင်တိုင်းရင်းသား ကရင်လူမျိုးတို့၏နေ့ထူးနေ့မြတ်အကြောင်း ကို သိရှိစေလိုသော စေတနာဖြင့် ပြန်လည် မျှဝေမှု ပြုလိုက်ရပါသည်။

ဆိုရလျှင် အောက်ခြေလူတန်းစားများသည် ကိုဗစ်လှိုင်း ကာလ ရှည်ကြာလာသည့်နှင့်အမျှ နေ့စဉ် စားဝတ်နေရေးအတွက် အတော်လေး ကသီလင်တနိုင်ခဲ့ကြသည်။ တချို့သောဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများသည် တစ်နေ့လုပ်မှတစ်နေ့စားကြရသည်။ လက်လှုပ်မှပါးစပ်လှုပ်ကြရသည်။ လက်မလှုပ်လျှင် ပါးစပ်လည်းလှုပ်ခွင့် မရကြပေ။ ထို့ကြောင့် အောက်ခြေလူတန်းစားများသည် ကိုဗစ်-၁၉ ကာလတွင် ရောဂါကူးစက်နိုင်ခြေရှိနေသော်လည်း နေ့စဉ်စားဝတ်နေရေးအတွက် အိမ်ပြင်ထွက်၍ရုန်းကန် လှုပ်ရှားနေကြရသည်။ စိတ်မကောင်းစရာပင် ဖြစ်သည်။

သို့သော် မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ပြည်ထောင်စုအဆင့်လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော်တို့၏ တတိယ အကြိမ် လွှတ်တော် ပထမပုံမှန်အစည်းအဝေးများကိုမူ လာမည့် ဖေဖော်ဝါရီလ တစ်ရက်နေ့တွင် စတင်ကျင်းပရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၂၄ (ခ) အရ လက်ရှိလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ထမ်းဆောင်နေသူများက ထုတ်ပြန် ကြေညာခေါ်ယူထားခဲ့ပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများမှာလည်း မခေါ်၍ မဖြစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်နေ့ကျော်သွား လျှင် ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်ပြီးသည်မှာ ရက်ပေါင်း ၉၀ ကျော်သွားပါကဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ကျော်လွန်ဖောက်ဖျက်ရာ ရောက်တော့မည်။ သို့အတွက် ပြည်ထောင်စုအဆင့်လွှတ်တော်များဖြစ်သည့် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော်၊ တိုင်းဒေသ ကြီး/ပြည်နယ်လွှတ်တော် ၁၄ ရပ် ပေါင်း ၁၇ ရပ်အတွက် ထိုလွှတ်တော် များ၏ သက်တမ်းကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၅၄(က) နှင့် ၁၆၈ တို့အရ စတင်ရေတွက်မည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်၏ ပထမဦးဆုံးအစည်း အဝေးကိုဖြင့်မူ ဖေဖော်ဝါရီ ၅ ရက်မတိုင်မီ မဖြစ်မနေ ကျင်းပကြရခြင်းဖြစ် သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို ဖေဖော်ဝါရီလ တစ်ရက်နေ့ တွင် စတင်ကျင်းပထားခြင်းဖြင့်ပင် ကျန်လွှတ်တော် ၁၆ ရပ်၏ သက်တမ်း များလည်း ထိုရက်ကပင် စတင်နေသည်ဟုပြောလိုရင်းဖြစ်သည်။

လူမိုက်ကံကောင်းလို့ပဲ ဆိုကြပါစို့။ အမျိုးသမီး အရေးဟူသောခေါင်းစဉ်ကြောင့် ထင်သည် ရပ်ကွက်ထဲ က ဝေလေလေ ကာလသားများက အမျိုးသမီးအရေး ဆို၍ ခေါင်းထောင်လာသည်။ FA (Forever Alone) များ၊ တစ်သက်လုံး ဂေါ်မစွံငနဲများက အဆိုးဆုံးဖြစ် သည်။ မြန်မြန်လေးဖွဲ့ပါ၊ ဒါမျိုးက နောက်တောင်ကျ နေပြီ စသဖြင့် ဘဦးကိုတောင် အခုမှ ဒီအကြံရကောင်း လားဟူ၍ အပြစ်တင်ချင်သည့်လေသံနှင့် ဆိုကြသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံသို့ရောက်ရှိနေသည့် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများအရေးကိစ္စကို ကူညီပံ့ပိုးနေသော မြန်မာသံရုံးဝန်ထမ်းများအား နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်က စာတစ်စောင်ပေးပို့ပြီး ကျေးဇူးတင်ချီးမွမ်းစကားပြောဆိုရာတွင် မိမိနိုင်ငံသားများကို ပံ့ပိုးကူညီခြင်းသည် နိုင်ငံဂုဏ်သိက္ခာမြင့်တက်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထည့်သွင်းပြောဆိုသွားကြောင်း ကြားသိရပါသည်။

လူတစ်ယောက်အနေနဲ့ မာန်မာနတွေရှိတာ ကောင်းသလား၊ မကောင်းဘူးလားဆိုတာ တော်တော် အပြောရခက်တဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ မာနကြီးလွန်းရင် မကောင်းဘူးဆိုတာသေချာပေမယ့် မာနကင်း နေတာ ကျတော့လည်း လူမှုဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်မှာ အဆင်ပြေပါ့မလား ဆိုတာကို ပြန်လည်သုံးသပ်စရာကောင်းနေပါတယ်။

လက်ရှိသမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ထောက်ခံသူတွေက အမေရိကန် Capitol လွှတ်တော် အဆောက်အအုံကို စီးနင်းဖို့ ကြိုးပမ်း ခဲ့တာဟာ အမေရိကန်သမိုင်းရဲ့ အမှောင်မိုက်ဆုံးနေ့တစ်နေ့အဖြစ် ရေးသား ပြောဆိုကြပါတယ်။ ကျွန်တော့်အတွက်တော့ ဒီဖြစ်ရပ်ဟာ အစ္စရေးလူမျိုး သမိုင်းပါမောက္ခ ယုဘနောဟာလာရီ (Yuval Noah Harari) ကို သတိ ရမိစေပါတယ်။

ရန်ပိုင် ။ ။ ဒီတစ်ပတ် ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ NLD ပါတီဟာ အစိုးရသစ် မဖွဲ့ခင် တိုင်းရင်းသားပါတီများနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အဖွဲ့ချုပ် ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ MPU တို့ တွေ့ဆုံဖို့နေရာ ရွေးချယ်မှု ညှိနှိုင်းလို့မရတာကြောင် ဆွေးနွေးပွဲပျက်ခဲ့တဲ့ သတင်းနောက် မှာ ရက်ပိုင်းအတွင်း နောက်ထပ်လှုပ်ခတ်လာတဲ့သတင်းအကြောင်းအရာ တစ်ခုက နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် ရွေး/ကော်ဥက္ကဋ္ဌကို ပြည်ထောင်စုတရား လွှတ်တော်ချုပ်က စာချွန်တော်လျှောက်လွှာအပေါ် လက်ခံရန်သင့် မသင့် ကိုကြားနာမည်ဆိုတဲ့သတင်းက တစ်ပတ်အတွင်း လူစိတ်ဝင်စားမှုအရှိဆုံး သတင်းလို့ ဆိုရမည်ထင်ပါတယ် ကိုရန်နိုင်ရေ။

ကျွန်တော်တို့ မိသားစု ၄ ယောက်မှာ ကျွန်တော်နဲ့ ဇနီးဖြစ်သူက တီဗီမပေါ်သေးတဲ့ခေတ်က မွေးတဲ့ သူတွေဆိုတော့ ဒိတ်အောက်နေတဲ့ Old Model တွေလို့ ဆိုရမှာပါ။ မွေးတဲ့ဇာတိနဲ့ ကြီးပြင်းရာကလည်း နယ်ကပဲဆိုတော့ ခေတ်ဟောင်းလက်ကျန်တွေပေါ့။ တစ်သက်နဲ့တစ်ကိုယ် တယ်လီဖုန်းဆိုတာ မကိုင်ဖူး ခဲ့ပါဘူး။ ငယ်ငယ်က အိမ်မှာ ကစလထုတ် ရေဒီယိုကြီးတစ်လုံးတော့ ရှိပါတယ်။ ၈ တန်းလောက်မှာ အစ်ကိုကြီးက ကက်ဆက်အသေးလေး တစ်လုံးဝယ်ပါတယ်။ အဲဒီကက်ဆက်လေးနဲ့ အခွေဆိုင်က အခွေငှားပြီး နားထောင်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ တီဗီဆိုတာကတော့ အိပ်မက်တောင် မမက်ခဲ့ဖူး ပါဘူး။ ငယ်ငယ်က အဲဒီလိုခေတ်နဲ့ ကြီးပြင်း ခဲ့ရတာဆိုတော့ အခုခေတ်နဲ့ အရ ဒိတ်အောက်နေပါပြီ။ ခေတ်ကြီးကို မျက်စိ သူငယ် နားသူငယ်နဲ့ ကြည့်နေရပါတယ်။ အဲတော့ အလင်းလျင်နှုန်းနဲ့ ပြောင်းနေတဲ့ခေတ်ကြီး ကို အမီလိုက်ရတာကလည်း မလွယ်လှပါဘူး။