နိုင်ငံတော်သည် ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ အားတက်သရော ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ပြည်တွင်းဘက်ဂျက်တိုးမြှင့်ရုံသာမက နိုင်ငံတကာ အကူအညီများရယူခြင်း၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများမှ အတိုးမဲ့ချေးငွေများချေးယူခြင်း စသည်ဖြင့် အင်တိုက်အားတိုက်ဆောင်ရွက်နေသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ နိုင်ငံဘဏ္ဍာများ ချေးငွေများဖြင့် တည်ဆောက်ပြုပြင်နေရာ ဘဏ္ဍာငွေအလေအလွင့် နည်းနိုင်သမျှနည်းရမည်သာ ဖြစ်သည်။

ယနေခေတ်အခါတွင် ကျူရှင်များပေါ်လာပြီးနောက် မိဘများကတော့ ‘ငါ့သားလေး၊ ငါ့သမီးလေး ကျူရှက်တက်နေတာပဲ၊ အချိန်တန်စာမေးပွဲအောင်လိမ့်မယ်’ ဟုထင်ထားကြသည်။ သား၊ သမီး၏အခြေအနေကိုတော့ စောင့်မကြည့်ဘဲထားတတ်ကြသည်။ ထိုအခါမျိုးတွင် မဖြစ်သင့်သည်များ ဖြစ်လာတော့မှ ယူကျုံးမရ ဝမ်းနည်းကြသည်။ ထိုဝမ်းနည်းမှုသည် ကာလမကြာပေ။ အကြောင်းမူကား ပညာကို အမှီလိုက်နေသော သူတို့သည် ဒီကျူရှင်က မအောင်လျှင် အခြားကျူရှင်ပြောင်းဆိုသလို ကျူရှင်များကို တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ထပ်တလဲလဲပြောင်းနေကြသည်။

ငါးကြိမ်မြောက် ဧရာဝတီစာပေပွဲတော်ကို မန္တလေးမြို့Mercure Mandalay Hill Resort တွင် ၉ ရက်နေ့မှ ၁၁ ရက်နေ့အထိ ၃ ရက်တိုင်တိုင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ယင်းစာပေပွဲတော်တွင် စကားဝိုင်းဆွေးနွးပွဲများ (Panel Discussion)၊ စာတမ်းဖတ်ခြင်းများ(Paper Reading) ပါဝင်သည်။

လေးချက်မြောက်ဖြစ်သော အချိန်မီရောက်ရှိရေးသည် ပညာရေးစနစ်တစ်ခုလုံးအတွက် အကျုံးဝင်ပေသည်။ သို့သော် ဤစာသည် သင်ရိုးသစ်အတွက် အားနည်းချက် (လိုအပ်ချက်) များကို အကြံပြုရမည်ဖြစ်၍ သင်ရိုးသစ်နှင့် ပတ်သက်သည်ကိုပဲ တင်ပြပါမည်။ အချိန်မီ ရောက်ရှိရေးဆိုသည်မှာ သင်ရိုးသစ်ကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် လိုအပ်သော အရာများအတွက် နိုင်ငံတော်က ထောက်ပံ့ပေးပါသည်။ သို့သော် ထိုထောက်ပံ့သောအရာများတွင် စာအုပ်များမှလွဲ၍ အချို့သောအရာ (သင်/ကူ ပစ္စည်းများ) သည် အချိန်မီမရောက်ဘဲ ကျောင်းဖွင့်ပြီး နှစ်လကျော်ကျော်လောက်မှ ရောက်လာတတ်ပါသည်။ ထိုနည်းတူစွာ သတင်းပြန်ကြားမှုမှာလည်း နောက်ကျတတ်ပါသည်။ ဥပမာ စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ခြင်းအတွက် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်သည့်အခါတွင်လည်း ကွာဟမှုများ တွေ့ရပါသည်။ ထို့ကြောင့် သင်ရိုးသစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နေသည့် ကာလမှစ၍ လိုအပ်ချက်များကို အချိန်နှင့် တစ်ပြေးညီ ဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟု ထင်မြင်မိပါသည်။

ကလေးမှား၏ စိတဖှှံ့ဖှိုးမှု ကလေးမှားရှငသှနကှှီးထှားခှင့ရှသည့ှ ခတှေ၏အခှအနကေေို လိုကှ၍ ပှုပှငပှှောငှးလဲကှရနလှိုသညှ။ ခတှကပှေောငှးလဲနပေါသညှ။ ယငှးပှောငှးလဲနမှေုကိုလညှး သတိထားမိဖို့လိုပါသညှ။ ပှုှုပငပှှောငှးလဲသညဆှိုရာတှငှ နညှးပညာတိုးတကမှှုနှင့ှ လှောညှီစှာ မိမိတို့ကဲ့သို့ အဘိုးကှီးမှား၏ အတှေးအမှငယှူဆခကှမှှားကိုပါ ပှောငှးလဲဖို့ လိုအပနှမညဖှှဈပေါကှောငှးအကောငှးမှငရှှုထောင့မှှ လေ့လာသုံးသပကှှည့မှိခှငှးသာ ...

တက္ကသိုလ်ဆရာ၊ ဆရာမများ ရာထူးတိုးရေးအတွက် သုတေသနပြုလုပ်မှုကိုပါ ထည့်သွင်းအမှတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ယခု စတင်ပြောင်းလဲချိန်တွင် ဆရာများအတွက် အသုံးချ သုတေသနပြုလုပ်နည်း၊ သုတေသီကျင့်ဝတ်၊ စည်းကမ်းသိရှိစေရေးအတွက် သင်တန်းပေးမှုဝန်ကြီးဌာနက အားနည်းကြောင်း ထောက်ပြဝေဖန်ကြသည်။

လူသားတိုင်းတွင် သင်ဆရာ၊ မြင်ဆရာ၊ ကြားဆရာဟူ၍ ဆရာတစ်မျိုးမျိုး ရှိနိုင်သည်။ သင်ကြားပြသပေးသည့် ဆရာမရှိဘဲ အသေအချာ တတ် မြောက်သည်ဟူ၍မရှိ။ “ဆရာမပြ နည်းမကျ” ဟူ၍လည်း အဆိုပြုကြသည်။

အရှိန်ပြင်းပြင်း ပူလောင်နေသည့် တော်သလင်းလ၏ နေအပူအောက်တွင် အဝေးသင်တက္ကသိုလ် ဒုတိယနှစ် မြန်မာစာအထူးပြု ကျောင်းသူ မစောသန္တာ၏ ရင်ထဲ၌ တစ်ပူပေါ်နှစ်ပူဆင့် ခံစားနေရသည်။ မကြာမီ အချိန်ကာလ၌ ဒုတိယနှစ် မြန်မာစာအထူးပြုကျောင်းသူ မစောသန္တာအနေနှင့် အဝေးသင်တက္ကသိုလ် အနီး ကပ်ပို့ချမှုသင်တန်းနှင့် အတန်းတင်စာမေးပွဲ ဖြေဆိုကြရတော့မည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအခြေအနေ၊ အနေအထားအရ မစောသန္တာတို့၏ ရွာအနီးအနား နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့၍ မိသားစုအားလုံး မြောက်ဦးမြို့၊ တိမ်ညိုတိုက်ပွဲရှောင်စခန်း၌ ခိုလှုံနေကြရသည်။ တိုက်ပွဲရှောင် စခန်းရောက်ရှိနေရသည့် ဒုတိယနှစ်ကျောင်းသူ မစော သန္တာအဖို့ ပညာဆက်လက်သင်ကြားရေးမှာ မဖြစ်နိုင်တော့ပါပြီ။

ဒီတော့ အကျိုးဆက်ရလဒ်က အတန်းသာ တစ်နှစ်ကြီးသွားတယ်။ အဲဒီအတန်းနဲ့ လိုက်ဖက်တဲ့ အသိပညာ၊ အတတ်ပညာရမသွားကြဘူး။ အဲဒီလို ကာလတစ်ခုကို ဖြတ်သန်းသွားလိုက်တာ ဘွဲ့ထူး၊ ဂုဏ်ထူးတွေတောင် ရကုန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘွဲ့ရပညာမတတ်ဆိုတဲ့ ရလဒ်တစ်ခုထပ်တိုးလာခဲ့တာပါပဲ။ ဘွဲ့တစ်ခုရခဲ့ပေမယ့် ဘယ်နေရာမှ အသုံးချမရသလို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာလည်း မတတ်မြောက်ခဲ့ကြပါဘူး။ ဆိုရရင် အသုံးချတန်ဖိုးမဲ့နေခဲ့ကြရပါတယ်။

ပညာရေးစနစ်တစ်ခုကို ပြောင်းလဲတဲ့နေရာမှာ အခရာကျကျ ပါဝင်သူတွေဟာ ဆရာ၊ ဆရာမတွေပါပဲ။ စနစ်က ဘယ်လိုပြောင်းပြောင်း၊ သင်နည်း စနစ်က ဘယ်လိုဗျူဟာတွေနဲ့ သင်သင် ဆရာ၊ ဆရာမတွေကိုယ်တိုင်က ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ ခံယူတတ်ဖို့ လိုပါတယ်။ လိုက်နာကျင့်ကြံဖို့လိုပါတယ်။ မြန်မာ့ပညာရေးစနစ်ရဲ့ အရိုးစွဲနေတဲ့ အာဂုံဆောင် အလွတ်ကျက်စနစ်ကို ဆရာ၊ ဆရာမတွေက ဦးဆောင်ပြီး တိုက်ဖျက်ပစ်ရမှာပါ။ တတ်အောင်သင်၊ နားလည်အောင်လေ့လာ၊ ကိုယ်ပိုင်တွေးခေါ်ဆင်ခြင်သုံးသပ်ပြီး ပြန်လည်တင်ပြနိုင်တဲ့ အဆင့်ထိရောက်အောင် စည်းရုံးသိမ်းသွင်းခေါ်ဆောင်ကြရမယ့် အဆင့်ရောက်နေပါပြီ။

တွေ့နေကျ ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့ နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်း ဗဟိုဌာန-၂ (MICC-2) တွင် ကျင်းပသည့် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာလူငယ်များနေ့ အခမ်းအနား၌ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်က တောနေမြို့နေ ဆင်းရဲချမ်းသာမရွေး လူတန်းစားအားလုံး အကောင်းဆုံးပညာရေးစနစ်ကို ရရှိနိုင်မည့် အစိုးရကျောင်းများဖြစ်အောင် ထူထောင်ရန်လိုကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားသွားသည်။

သူငယ်ချင်းတွေ မတွေ့ဖြစ်တာတောင် အတော်ကြာသွားပါတယ်။ ကြာဆို ကိုရွှေမိုးကလည်း ဘယ်အငြိုးနဲ့များ ရွာတယ်မသိ။ ရပ်ပဲမရပ်နိုင်။ ရေကြီးရေလျှံမှု၊ မြေပြိုမှုတွေနဲ့ ကြားနေရတဲ့ သတင်းတွေကလည်း အကောင်းသိပ်မရှိလှ။ မိုးကလေးစဲလို့ နေလေးပွင့်လာတာနဲ့ အလျှိုလျှိုထွက်လာကြတာ တွေ့နေကျ Cool Land မှာ ဆုံဖြစ်ကြတယ်။

ရန်ကုန်မြို့ပေါ်မှာပင် အံ့အားသင့်စရာ တွေ့ရသေးသည်။ မြို့ပေါ်ဖြစ်၍ စာအုပ်စာပေနှင့် မဝေးလှ။ ဟောပြောပွဲဆိုလျှင် ရပ်ကွက်ထဲတွင် ရှိနိုင်သည်။ ကျောင်းမှာ နားထောင်ရနိုင်သည်။ သို့သော် မထင်မှတ်သော မေးခွန်းတစ်ခု မေးကြည့်မိသည်။ အာဇာနည်နေ့ဝန်းကျင်မို့ ဗိုလ်ချုပ်ပြတိုက် (ဝါ) အမျိုးသားပြတိုက် (ဝါ) အာဇာနည်ဗိမာန်ရောက်ဖူးသူများ မေးကြည့်ရာ အချို့နေရာဆိုလျှင် လုံးဝမရောက်ဖူးသူများ ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ မြို့ပေါ် ကလေးများပင် ဤကဲ့သို့သော အခြေအနေဆိုလျှင် ကျေးလက်ဒေသ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးဆိုးဝါးသော နေရာများဆိုလျှင် တွေးကြည့်ရုံနှင့် သိနိုင်သည်။

သို့ဖြစ်ရာ လုပ်ငန်းနယ်ပယ်အသီးသီးတွင် ထီးတည်းရပ်တည်၍ မရနိုင်တော့ပေ။ အကြောင်းခံ တစ်မျိုးမျိုးဖြင့် ကူးလူးဆက်ဆံ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လာကြရတော့သည်။ ၂၁ ရာစုအတွက် ဒေသတိုင်း၊ နိုင်ငံတိုင်းတွင် အဓိကလိုအပ်လာသည့် ကျူ (Q) တစ်လုံးမှာ CQ ခေါ်သည့် Cultural Quotient ပင်ဖြစ်သည်။ CQ ၏ အခန်းကဏ္ဍ တစ်စတစ်စ မြင့်တက်လာနေသည်ကို တွေ့ရ၏။ အသိသာဆုံးပမာပြရလျှင် လူမျိုးဘာသာ အမျိုးအမည် စုံလင်ထွေပြားလှသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အိုင်တီနည်းပညာမြင့်မားလာရုံသာမက ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လျက်ရှိသည့် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံကြီး တစ်နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်နေနိုင်ခြင်းသည် နိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံသားများ (CQ) ကို ကောင်းစွာနားလည်၍ သင့်တင့်လျောက်ပတ်စွာ အသုံးချနိုင်သောကြောင့်သာဖြစ်သည်။

“ကျွန်မက ရိုက်နှက်ဆုံးမခြင်းကိုလည်း အားမပေးတဲ့သူဆိုတော့ နည်းနည်းမှ မစိုးရိမ်ပါဘူး”