ချစ်ခြင်းမေတ္တာနဲ့ နွေးထွေးကြင်နာမှုကို ဆာ လောင်တဲ့အခါ ရေတစ်ပေါက်နဲ့ ထမင်းတစ်လုတ်ကိုပဲ အာသာငမ်းငမ်း ဆာလောင်မွတ်သိပ်နေရသူကို ငဲ့ညှာကြည့်ကြရအောင်။ ပုထုဇဉ်မှန်သမျှဟာ အထီး ကျန်မှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခုထိပဲ ခံနိုင်ရည်ရှိ ကြတာ။ လူတိုင်းမှာ ကိုယ့်နှလုံးသားကို သိမြင် နားလည်တဲ့၊ ရင်ဘတ်ချင်း ဂျက်ပင်ထိုးလို့ရမယ့် အပေါင်းအသင်း၊ သူငယ်ချင်းဖြစ်ဖြစ် ဒါမှမဟုတ် ချစ်ရသူဖြစ်ဖြစ် လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကျွန်မတို့ ရဲ့ အဆင်မပြေမှုတွေ၊ ပြဿနာတွေကို အကောင်းမြင် စိတ်နဲ့ အရင်တွေးဆခံယူနိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဥပမာ - ကျွန်မတို့ရဲ့ ရုပ်ရည်သွင်ပြင်နဲ့ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး ပိုင်ဆိုင်မှုတွေလည်း မတူညီကြပါဘူး။ တချို့က ရုပ်ရည် လှပပြီး တချို့က ဉာဏ်ပညာ ထက်မြက်ကြတယ်။ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်တွေဟာ လူတိုင်းဆီမှာ ရှိကြတာပါပဲ။ အဲ့သလိုပဲ ကျွန်မတို့ ဘ၀ခရီးလမ်း တွေဟာလည်း သာတစ်လှည့်၊ နာတစ်လှည့်နဲ့ ကြွေတစ်လက်ကြက်တစ်ခုန်ပေါ့။

ပညာရေးရပ်ဝန်းတစ်ခုလုံးကို ခြုံကြည့် လျှင် ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်သည် အခြေခံအစုအဖွဲ့ အားလုံးကို ကိုယ်စားမပြုနိုင်ဟု သုံးသပ်မိသည်။ ဆိုလိုသည် မှာ အခြေခံပညာအစိတ်အပိုင်းအားလုံး ပြောင်းလဲရန်သည် မည်သည့်အအုပ်၊ အစုကိုမျှ ချန်လှပ်ထားခဲ့၍ ရမည်မထင်ပါ။ ယင်းကို အကောင်းဆုံးလွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်နိုင်မည်မှာပညာရေးမူဝါဒနှင့် ဥပဒေလုပ်ထုံးလုပ်နည်းပင်ဖြစ်သည်။ ပြတ်ပြတ်သားသား ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်ရမည် ဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ်လျှင် အခြေခံ ပညာတစ်ခုလုံး သပွတ်အူကဲ့သို့ လှိုက်စားကာ ဒေါ်လာ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ရင်းနှီးထားရသည့် ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကြီး ရေစုန်မျောမသွားဖို့လိုပါသည်။

“အဘတို့ သမီးက သူများစော်ကားတာလည်း ခံရသေးတယ်။ ပိုက်ဆံလည်း ကုန်ရမယ်ဆိုတော့ အစကတည်းက ငါတို့ သွားမတိုင်ရင်တောင် ကောင်းဦးမယ်လို့တောင် တွေးမိတယ်”

ရုံးအားလပ်ရက်ပိတ်ရက်တစ်နေ့မှာ မိတ်ဆွေတစ်ဦးနှင့် ကိစ္စရှိ၍ တွေ့ဆုံရန် ထွက်လာသည့် မယ်ငုတစ်ယောက် ချိန်းဆိုရန်နေရာသို့သွားရန် မှတ်တိုင်မှာ ဘတ်စ်ကားစောင့်နေခိုက် ဘေးနားက မယ်ငု နည်းတူ ဘတ်စ်ကားစောင့်နေသည့် အန်တီကြီး ပြောစကားကို ကြားလိုက်ရတော့ ပြုံးမိရသည်။ ခပ်၀၀နှင့် ပျော်တတ် ပုံရသည့် ထိုအန်တီကြီးကတော့ သူ့ကို သဘောကျစွာ ကြည့်နေသည့် မယ်ငုကို ပါးစုံ့ကြီးများ နစ်ဝင်အောင် ပြုံးရယ်ပြရင်းက ၀ဖိုင့်နေသည့် သူ့ကိုယ်ခန္ဓာကို အနိုင်နိုင်ထိန်းရင်း စိတ်မရှည်တော့သည့်နှယ် ထိုင်လိုက်၊ ထလိုက်ဖြင့် ရောက်မလာသေးသည့် ဘတ်စ်ကားကို မျှော်နေတော့သည်။

တည်းနေ တစ်ရေတည်းသောက်”ဆိုသော စကားလုံးများသည် နားထောင်လို့ကောင်းသလိုပင်၊ စိတ်ကူးယဉ်လို့ကောင်းသော စကားလုံးများပင်ဖြစ်ပေသည်။ တစ်အူထုံဆင်း သွေးသားအရင်းတွေအချင်းချင်းအနေနှင့် ငွေတိုးပေးငွေတိုးယူနေကြသည့်ခေတ်တွင် ခွန်အားဖြစ်စရာ စကားလုံးပင်ဖြစ်ပါသည်။

တချို့ကုမ္ပဏီများမှာ သူတို့အကြွေးများကိုပေးရန်အချိန်ယူ၍ စီစဉ်ရပြီး ကုမ္ပဏီများအနေအထား ပြောင်းလဲကာ ဆက်လက်ဖွင့်ထားရန် ကြံစည်ကြသော်လည်း မဖြစ်နိုင်သည်က များနေပါသည်။ များသောအားဖြင့် ဖြစ်နေသည်မှာ ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းကိရိယာများကို ရောင်းချ၊ အကြွေးဆပ်ပြီးလျှင် ကုမ္ပဏီပျောက်သွားသည်က များပါသည်။

မျက်လုံးနားကအရေပြားဟာ အလွန်နူးညံ့ လှပြီးတော့ ထိခိုက်ပျက်စီးလွယ်ပါတယ်။ “ဒီလို ထိလွယ်ရှလွယ်တဲ့ နေရာကို ပွတ်ခြင်းဟာ အရေပြားကို ဆွဲဆန့်သလိုဖြစ်ပြီးတော့ အရေပြားထဲက ပရိုတင်းတွေ ကျုံ့ဆွဲနိုင်မှုတွေ လျော့ပါးပျက်စီးပြီး အရေးအကြောင်းတွေ ကျန်နိုင်ပါတယ်”လို့ အရေပြားပါရဂူ ဒေါက်တာ ဆီဂျယ်ရှားက ပြောပါ တယ်။ များများပွတ်လေလေ ပိုဖြစ်လေလေပဲ။ အိုင်းလိုင်နာဆွဲဖို့အတွက် မျက်ခွံကို ဆွဲပါများရင်လည်း အခုလိုပဲ ထိခိုက်တာတွေ ဖြစ်နိုင်ပြီး အရေး အကြောင်းတွေ ပေါ်လာနိုင်သတဲ့လေ။

ပုံမှန်အားဖြင့် စာလုံးရေရဲ့ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းစီကို Intro နဲ့ Conclusion အတွက်ချန်တယ်၊ ကျန်တဲ့ ၈၀ရာခိုင်နှုန်းကို Body မှာရေးတော့ အပိုအလိုမရှိရေးနိုင်တာများတယ်။ UniMelb ရဲ့ Policy တစ်ခုက သတ်မှတ်စာလုံးရေရဲ့ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းပဲ ပိုခွင့် (သို့) လျော့ခွင့်ရှိတယ်။ ပြီးတော့ Reference ကိုလည်း Paper ရဲ့ အနည်းဆုံး ၅ ခု ကနေအခု ၂၀ လောက်အထိပေးတယ်။ တချို့ Paper တွေက Assessment ရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲရှိရင် Reference နည်းနည်းပဲပေးတယ်။ အချို့က ၅၀ရာခိုင်နှုန်း - ၇၀ရာခိုင်နှုန်းလောက်အရေးပါလို့ Reference ခပ်များများလေးနဲ့ သိုင်းသိုင်းဝိုင်းဝိုင်းဖြစ်အောင်ရေးတယ်။

၂၁ ရာစု ကျွမ်းကျင်မှုများ (21st Century Skills) ဆိုသည်မှာ သင်ရိုးသစ် မစတင်မီအချိန်ကတည်းက ၂၁ ရာစု စံနှုန်းများအဖြစ် သုံးခဲ့ကြသည်။ ယခုသင်ရိုးသစ် စတင်ချိန်တွင် ၂၁ ရာစု ကျွမ်းကျင်မှုများအဖြစ် ခေတ်စားလာခြင်းဖြစ် သည်။ ၂၁ ရာစု ကျွမ်းကျင်မှုများအကြောင်းပြောလျှင် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးကျွမ်းကျင်မှုများ (Soft Skills) များနှင့် ယှဉ်တွဲပြောရမည်သာ ဖြစ်သည်။

“သူက ညီမလေးကို ခြိမ်းခြောက်တယ်။ တခြားသူကိုပြောပြရင် သတ် မယ် လိုပြောတော့ ညီမလေးက ဘယ်သူကိုမှ မပြော ရဲတာ။ သူများကို ပြောပြရင် တာဝန်မယူဘူး။ မပြောပြရင် တာဝန် ယူမယ် လို့ပြောတယ်။ ဘယ်သူကိုမှ မပြောပြရင် ကျောင်းပြီးတဲ့အထိစောင့်ပြီး တာဝန်ယူမယ်လို့ပြောတယ်။ အခုကျတော့ သူက တာဝန်မယူနိုင်ဘူးတဲ့” လို့ HI သတင်းစာမျက်နှာကို ကာယကံရှင် အမျိုးသမီးငယ်က ပြောပါတယ်။

နာဂဒေသကို မသွားခင် အောက်ဘက်က ဆွေမျိုးအပေါင်းအသင်းတွေ စိုးရိမ်တကြီး မှာတတ်ကြတာက ငှက်ဖျားဖြစ်ဦးမယ် ဆိုတာပါပဲ။ ဟိုရောက်တော့ငှက်ဖျား မပြောနဲ့ ခြင်ဝီသံတောင် မကြားရပါဘူး။ တောတောင် စိမ့်စိမ်းတွေ ရှိပေမယ့် ခြင်မရှိပါဘူး။ ရာသီဥတု အေးလွန်းလို့ ခြင်မရှိတာလို့ ဆိုကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် နာဂမှာ ငှက်ဖျားရောဂါသည် ဆိုတာလည်း တစ်ယောက်မှ မတွေ့ခဲ့ရပါဘူး။

လွန်ခဲ့သောနှစ်တုန်းကလည်း ယုံကြည်မှု လွန်ကဲခြင်းကြောင့် လူတစ်ဦးရဲ့အသက်ဆုံးရှုံးဖူးသည်ကိုကြားလိုက်ရပါတယ်။ လူနာတစ်ဦးဟာ အူအတက်ပေါက်ရာမှ ဆေးရုံသို့ရောက်လာပါတယ်။အူအတက်ဟာ ခွဲစိတ်မှရမယ်ဟု ဆရာများက ပြောဆို တဲ့အခါလူနာရှင်များက ရွာကဘုန်းကြီးကို တိုင်ပင် ပါဦးမည်ဆိုပြီး သဘောတူကြောင်း လက်မှတ်မထိုး ပေးကြဘဲ အချိန်ဆွဲခဲ့ကြပါတယ်။ အချိန်ဆွဲခြင်းဟာ လူနာရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ရှိနေသည်ဟု တာဝန်ရှိသူများက ရှင်းပြသည်ကိုပင်နားမထောင်ကြပါပေ။နောက်ဆုံးတော့လူနာဟာ အသက်အန္တရာယ်ဆုံးပါးသည်အထိ ဖြစ်သွားပါတော့တယ်။

နှစ်ခြိုက်မိလို့ ရေးချင်သည်။ ရေးစရာရှိလို့ ရေးချင်သူများစာရင်းတွင် မန္တလေးတိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်လည်း တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ သူ့ကို ရင်းနှီးသူများက ဆရာဇော်၊ ဒေါက်ဇော်ဟူ၍ အမည်နာမပြုသည်။ ရပ်ထဲရွာထဲ ချစ်စနိုးဖြင့် ခေါ်သည်က ဒူတာတေး။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသမ္မတကြီး ဒူတာတေးနှင့် ရုပ်ဆင်းအင်္ဂါံအရ ခပ်ဆင်ဆင်မို့ မြန်မာပြည်၏ဒူတာတေးလို့ ခေါ်ကြသည်။

ခင်ဗျားဟာ မြေခွေးတစ်ကောင်လို ကောက်ကျစ် ပြီး ဝံပုလွေတစ်ကောင်လို စဉ်းလဲတယ်ဆိုတာ ခင်ဗျားနဲ့ထိတွေ့ဆက်ဆံဖူးတဲ့လူတိုင်း သိကြသလို ခင်ဗျား ကိုယ်ခင်ဗျားလည်း ရိပ်မိမှာပါ။ တစ်ခုတော့ရှိတာပေါ့။ မြေခွေးတစ်ကောင်ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခင်းအကျင်းမျိုး ခင်ဗျားမှာ ရှိတယ်ဆိုတာ လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲကလူတွေ သိဖို့ အချိန်နည်းနည်းတော့ ပေးရမှာပေါ့။ အဲဒီသိပ် မများလှတဲ့အချိန်အတွင်းမှာ ခင်ဗျားနဲ့ အလုပ်သဘောအရ ဆက်ဆံခဲ့ဖူးတဲ့လူတိုင်းဟာ ပွယောင်းထူအစ်နေတဲ့ ခင်ဗျားရဲ့မျက်နှာပြဲပြဲကြီးကို လှည့်မကြည့်ချင်လောက်အောင် စိတ်ကုန်ခန်းသွားတဲ့လူတွေ ချည်းပဲမဟုတ်လား။

တရုတ်တို့က ၎င်းတို့ဘက်မှ အထိခိုက်ရှိသည်ကို မထုတ်ပြန်ပါ။ သက်သေမရှိဘဲ အိန္ဒိယမီဒီယာကမူ တရုတ် ၄၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ပြောပါသည်။ အိန္ဒိယအစိုးရသတင်းထုတ်ပြန်ရန် တစ်နေကုန်အချိန်ယူပြီး တရုတ်အစိုးရကို မထိခိုက်စေသောအသုံးအနှုန်းဖြင့် ကြေညာခဲ့ပါသည်။